Trzydzieści lat temu, 12 września 1990 roku, podpisany został w Moskwie układ 2+4 umożliwiający zjednoczenie Niemiec. Spełnił rolę konferencji pokojowej, do której nie doszło po drugiej wojnie światowej, mimo że porozumienie poczdamskie ją zapowiadało. Miała odbyć się w 1949 roku w Moskwie. Zwołanie konferencji uniemożliwiła trwająca już zimna wojna.
Układ 2+4 był wynikiem konferencji 2+4, cyklu spotkań, które odbyły się w 1990 roku w Bonn (5 maja), Berlinie (22 czerwca), Paryżu (17 lipca) i Moskwie (12 września). Uczestniczyli w nich przedstawiciele NRD, RFN, Francji, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i ZSRR, czyli dwóch państw niemieckich i czterech mocarstw koalicji antyhitlerowskiej. W spotkaniu w Paryżu, które dotyczyło granic, brała udział Polska, którą reprezentował ówczesny minister spraw zagranicznych prof. Krzysztof Skubiszewski.
Układ 2+4 zadecydował o pokoju w Europie, gwarantował bowiem trwałość powojennych granic. Umożliwił tym samym zawarcie przez Polskę i zjednoczone Niemcy traktatu granicznego, który został podpisany 12 listopada 1990 roku, a więc już po zjednoczeniu Niemiec. W układzie zjednoczeniowym Niemcy wyrzekły się wysuwania jakichkolwiek roszczeń granicznych i terytorialnych. Kilka miesięcy wcześniej, 21 czerwca 1990 roku, parlamenty obu państw niemieckich zaaprobowały ustalenia układów zawartych przez NRD i PRL w Zgorzelcu (1950) oraz RFN i PRL w Warszawie (1970).
W traktacie 2+4 zapisano, że w skład zjednoczonych Niemiec wejdą: NRD, RFN, Berlin Wschodni i Berlin Zachodni. Traktat stanowił, że granice Niemiec są ostateczne, w tym granica na Odrze i Nysie, że Niemcy uznają pokój, rezygnują z broni atomowej, chemicznej i biologicznej, zredukują liczbę żołnierzy z 500 tysięcy, jaka była w NRD i RFN razem, do 370 tysięcy. W kolejnych punktach zapisano, że do 1994 roku ZSRR wycofa swoje wojska z NRD, że na byłym terenie NRD nie będą stacjonować wojska NATO i nie będzie tam rakiet ani broni jądrowej. Traktat kończył podział Berlina i gwarantował zjednoczonym Niemcom suwerenność.
W 30. rocznicę traktatu 2+4 odbędą się w Niemczech liczne spotkania będące częścią Roku Jubileuszowego 2020. Kulminacja obchodów jubileuszowych wypada od 5 września do 4 października. Jej motto brzmi: „Wir miteinander” („My razem”). W ramach jubileuszu przypominano 40-lecie Solidarności i polskich Porozumień Sierpniowych. O znaczeniu Solidarności dla zjednoczenia Niemiec mówiła w specjalnym przesłaniu kanclerz Angela Merkel.
W centrum Poczdamu, stolicy Brandenburgii, otwarto w minioną sobotę plenerową wystawę, zwaną Expo Jedności (Einheits-Expo), w której uczestniczą wszystkie landy Niemiec. Została zorganizowana zamiast planowanego wcześniej masowego festynu jubileuszowego. Zrezygnowano z niego z powodu pandemii. Poczdam został wybrany dlatego, że Brandenburgia kieruje w tym roku obradami Bundesratu. Wystawa potrwa do 4 października.
(b.t.)
Na zdjęciu: Traktat 2+4 podpisali ministrowie spraw zagranicznych (od lewej): James Beker (USA), Douglas Hurd (Wielka Brytania), Eduard Szewardnadze (ZSRR), Roland Dumas (Francja), Lothar de Maiziere (NRD) i Hans-Dietrich Genscher (RFN).
Fot. archiwum
