Z dziesięciu znaków, które mamy w naszym systemie interpunkcyjnym, najważniejsza jest kropka. Autorzy poradnika ze słownikiem „Gdzie postawić przecinek” – Jerzy Podracki i Alina Gałązka – uznają ją za jeden z tych znaków, „bez których nie można żyć, a na pewno nie można pisać”. Jej podstawową funkcją jest zamknięcie zdania. Mówiąc wprost – kropka zawsze stoi na końcu. Koniec i kropka!
Ta zasada przestaje być jednak tak oczywista, gdy tworzymy tekst nietypowy. Pisze o tym korespondentka poradni językowej: „Jeśli wypełniam formularz, w którym mam za zadanie opisać postać, to czy zawsze powinnam stawiać kropkę na końcu podpunktów zapisanych jeden pod drugim?”. Podobne dylematy mają ci, którzy tworzą konspekt złożony z punktów i wahają się, czy na końcu każdego wersu postawić kropkę.
Przypomnijmy, że funkcją kropki jest nie tylko sygnalizowanie końca zdania, lecz także oddzielanie od siebie wypowiedzeń. Jeśli tekst jest rozczłonkowany graficznie, a tak się dzieje w przypadku formularza albo konspektu, to kropkę można pominąć. Jej funkcję przejmują wówczas rubryki formularza, a w konspekcie – podział tekstu na wersy. Podobnie nie stawia się kropki po nazwiskach i tytułach na kartach tytułowych książek, na wizytówkach ani w napisach na szyldach czy afiszach. O tym, czy stawiać kropkę w wersach formularza albo konspektu, decyduje więc osoba pisząca.
Inna sytuacja: „Co robić, gdy zdanie kończy się skrótem z kropką? Czy należy stawiać dodatkową kropkę?” – pyta korespondent. Nie, reguły interpunkcji nie przewidują dwóch kropek na końcu zdania, kropka skrótu jednocześnie kończy całe zdanie: Zasady grzeczności obowiązują w listach, w e-mailach, zaproszeniach itp. Jednak czasem tak zbudowana wypowiedź jest niefortunna, moglibyśmy bowiem pomyśleć, że autor tekstu nie zna reguł interpunkcyjnych albo że skrót pisze się bez kropki: Organizatorzy spotkania zapowiedzieli, że to nie koniec i że cdn. Lepiej więc takie zdanie przebudować, a skrót umieścić w jego środku.
Ale kropka to nie tylko znak sygnalizujący koniec zdania, lecz także informacja o odrzuceniu części wyrazu. Zwykle nie popełniamy błędów w skrótach: p. (pan), t. (tom), r. (rok), dyr. (dyrektor), prof. (profesor). Nie robimy też błędów, opuszczając kropkę w skrótach: mgr (magister), mjr (major), dr (doktor), ponieważ skrót kończy się na tę samą literę, co skracany wyraz. Problem zaczyna się wtedy, gdy chcemy skrócić formy gramatyczne wyrazów: „Czy w przypadku skrótów form fleksyjnych, takich jak doktora, magistra kropka się pojawia, ponieważ to słowo nie kończy się na tę samą literę, na którą kończy się skrót?” – pyta korespondent. Tak, bo jeśli napiszemy, że słuchaliśmy wykładu dr. Kuleszy, to wiemy, że skrót dotyczy formy gramatycznej doktora, a doktor Kulesza jest mężczyzną. Brak kropki sygnalizuje, że mowa jest o pani dr Kuleszy, bo nieodmienne słowo doktor ma rodzaj żeński.
Ewa Kołodziejek
