Zapewne niejeden raz zastanawialiśmy się, czy nie popełniamy błędu, gdy piszemy: super zabawa, ekstra wypoczynek, mega pomysł. Nawet ci, którzy wiedzą, że to niezgodne z zasadą, miewają pokusę, by zapisywać te słowa oddzielnie.
Dlaczego? Wszak wszystkie przedrostki polskie i obce pisze się łącznie z wyrazem, który poprzedzają. Piszemy bez wahania: bezpretensjonalny, międzyludzki, nadgniły, okołobudżetowy, podbramkowy, ponaddźwiękowy, postkolonialny, przedmałżeński, pseudoarystokrata, supernowoczesny, śródlądowy, ultrafiolet, wicekonsul itd. Skąd więc wątpliwości przy super promocji czy mega zabawie? Otóż stąd, że cząstki super, ekstra, mega, wege, eko, mini, maksi, makro mogą istnieć jako samodzielne wyrazy. Można więc powiedzieć: Jestem wege, To są produkty eko. Także w połączeniach: mini wieża, makro projekt mogą występować jako określenia rzeczownika, tak jak przymiotniki: mała wieża, wielki projekt. Ale wkrótce te rozważania staną się bezprzedmiotowe. Zmiany ortograficzne, które wejdą w życie 1 stycznia 2026 roku, dopuszczają rozdzielną pisownię owych cząstek. Można więc będzie pisać: miniwieża lub mini wieża, bo jest możliwa wieża (w rozmiarze) mini, ekożywność lub eko żywność, bo jest możliwa żywność eko.
Inną zmianą, którą powinniśmy przyjąć z ulgą, jest wprowadzenie rozdzielnej pisowni cząstek -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście ze spójnikami: Zastanawiam się, czy by nie pojechać w góry. Któż z nas nie wpadał w zakłopotanie, gdy trzeba było zapisać: Gdyby kózka nie skakała, toby nóżki nie złamała, ale: To by nam pomogło. Nie wszyscy bowiem muszą wiedzieć, że to w pierwszym przykładzie jest spójnikiem, a w drugim – zaimkiem. Ze spójnikami cząstkę by pisze się łącznie, a z zaimkami rozdzielnie. Więc za każdym razem, gdy w zdaniu sąsiadują ze sobą wyrazy to i by trzeba dokonywać analizy gramatycznej. To zbyt trudnie i w gruncie rzeczy niepotrzebne. Zdarzało się, że wręcz zmienialiśmy szyk zdania, bo takie słowa jak boby, zatemby, czy zaśby po prostu źle wyglądały. Teraz sprawa jest prosta: od początku 2026 roku cząstkę -by ze spójnikami będziemy pisać rozdzielnie.
I jeszcze jedno uproszczenie, które pozwoli piszącym unikać błędów ortograficznych. Chodzi o pisownię par wyrazów równorzędnych, podobnie lub identycznie brzmiących, występujących zwykle razem, na przykład: tuż-tuż, trzask-prask, czary-mary, esy-floresy, gadu-gadu, hokus-pokus, kogel-mogel, koszałki-opałki, łapu-capu. Zapisałam je tu z łącznikiem, choć w praktyce pisownia była różna i nawet wydawnictwa nie były ze sobą zgodne. Ale już wkrótce znajdziemy się w ortograficznym raju! Pisownia tych wyrażeń będzie dowolna: z łącznikiem, np. tuż-tuż; trzask-prask; bij-zabij, z przecinkiem, np. tuż, tuż; trzask, prask; bij, zabij, rozdzielnie, np. tuż tuż; trzask prask; bij zabij.
Prawda, że lepiej i łatwiej?
Ewa Kołodziejek
