Nie wiem, dlaczego wyrażenie dzień dzisiejszy jest powodem nieustających sporów. Ostatnio wdałam się w dyskusję z pewną redaktorką, która uznaje to sformułowanie za błędne i „okropne” – jak o nim mówi. Pani redaktorka na dowód swoich racji przytacza felieton ze „Słówek”, magazynu o języku „Gazety Wyborczej”.
Autor felietonu, Jacek Wasilewski, zatytułował go tak: „W dniu dzisiejszym czy dzisiaj, czyli jak urzędnicy zakazili język”. Już samo słowo zakazić użyte w tytule wywołuje grozę i potępia sformułowanie w dniu dzisiejszym. Całe „zło” tkwiące w tym wyrażeniu przypisuje autor urzędnikom: „Otóż kiedyś na rozmaitych urzędowych formularzach widniał wydrukowany już napis: w dniu… Urzędnik wkręcał formularz w maszynę i wpisywał tam datę, którą później odczytywał notariusz czy sędzia (np. w dniu dwudziestego pierwszego listopada tysiąc dziewięćset osiemdziesiątego trzeciego roku). Potem, żeby skrócić sobie czas recytacji, czytano tylko w dniu i dodawano dzisiejszym”.
Być może tak było, choć pewna nie jestem. Wyrażenie dzień dzisiejszy w znaczeniu ‘dziś’ notowane jest w „Słowniku języka polskiego”, tzw. warszawskim, wydanym w 1900 roku (czy były już wtedy maszyny do pisania?). Sformułowania do dnia dzisiejszego, po dzień dzisiejszy notuje także „Słownik języka polskiego” pod red. Witolda Doroszewskiego z 1960 roku i ilustruje cytatami zaczerpniętymi z literatury, na przykład: „Do dnia dzisiejszego sama nie mogła zrozumieć, dlaczego jej się wtedy to półzwierzenie wyrwało”. Nie jest to więc „betonowa konstrukcja mowy urzędowej”, jak pisze Jacek Wasilewski, tylko wyrażenie mocniejsze niż słowa dziś, dzisiaj, do dzisiaj. Nawiasem mówiąc, rozbudowanego sformułowania po dzień dzisiejszy nie da się zastąpić jednym słowem, można je tylko wymienić na inne rozbudowane sformułowanie: po dziś dzień.
Współcześnie wyrażenia dzień dzisiejszy, w dniu dzisiejszym przynależą do stylu kancelaryjnego, są więc właściwe tekstom urzędowym i różnym oficjalnym dokumentom. Sformułowania w dniu dzisiejszym, w dniu wczorajszym, w dniu jutrzejszym mają swoje miejsce na innym poziomie stylistycznym języka niż słowa dzisiaj (dziś), wczoraj, jutro, których używamy w języku potocznym. Ale wszystkie mają prawo do istnienia!
Nietrafny jest też zarzut, jakoby dzień dzisiejszy był pleonazmem, czyli „masłem maślanym”, o czym pisze Jacek Wasilewski: „Kończę dzień dzisiejszy z obawą, że jednak ten pleonazm może być już na dobrej drodze do narodowej afirmacji (…)”. Przecież dzień to ‘okres od wschodu do zachodu słońca’, a dzisiejszy to ‘bieżący, obecny, odnoszący się do obecnego dnia, taki, który zdarzył się dziś’. Skoro dzień może być wczorajszy, przedwczorajszy, jutrzejszy, to może być i dzisiejszy.
Zatem nie ma co kruszyć kopii o dzień dzisiejszy, bo choć rzeczywiście bywa niefortunnie używany, to czasem może się przydać. Ważne, by wiedzieć, co i komu chcemy przekazać i dobrać do treści stosowne słowa.
Ewa Kołodziejek
