Spacja to inaczej odstęp oddzielający wyrazy lub litery w drukowanym tekście. Wydawałoby się, że taki odstęp nie może sprawiać piszącym kłopotów, bo przerwy między wyrazami robimy wręcz automatycznie. A jednak spacja budzi czasem wątpliwości…
Pisze o tym korespondentka uniwersyteckiej poradni językowej: „Chciałabym rozwiać swoje wątpliwości dotyczące zapisu znaku % w połączeniu z wartością liczbową. Na podstawie publikacji Edycja teksów A. Wolańskiego oraz Polszczyzna na co dzień pod red. M. Bańki przyjęłam, że wyrażenie liczbowe oraz znajdujący się po nim znak % należy składać bez spacji. Prawnicy zwrócili mi jednak ostatnio uwagę, że zgodnie z Ustawą, wyrażenia tego typu należy zapisywać z twardą spacją. Informację na ten temat znalazłam także na stronie Głównego Urzędu Miar, który również jest zdania, że spację należy stosować”. Korespondentka prosi mnie o rozstrzygnięcie: stawiać spację czy nie stawiać.
Jak zwykł mawiać profesor Miodek, można i tak, i tak… Obecność spacji w tekście jest kwestią konwencji, ujętej w wiele szczegółowych zasad. Na przykład stawiamy ją między składnikami dat, jeżeli nazwa miesiąca wyrażona jest znakiem rzymskim: 28 VI 2024 r. Jeśli zapisujemy miesiąc cyframi arabskimi, to spacja jest zbędna, bo funkcję oddzielającą przejmują kropki: 28.06.2024 r. Ale odstęp między cyframi oznaczającymi rok a skrótem słowa rok jest konieczny. Wszak pisząc datę pełnymi słowami: 28 czerwca 2024 roku, oddzielamy to słowo spacją.
Spacja towarzyszy myślnikowi, znakowi interpunkcyjnemu oddzielającemu wyrazy: Świat jest pełen tajemnic – to wiemy. Nie ma jej natomiast przy łączniku, znaku ortograficznym, który łączy dwa człony nazwy. Piszemy więc: Warszawa-Okęcie, Boy-Żeleński, biało-czerwony, kupno-sprzedaż.
Spacja jest także istotna, gdy skracamy wyrazy. Musi być w skrótach od nazw osób, jeżeli każdy skrót traktowany jest odrębnie: lek. med. ‘lekarz medycyny’, albo w co najmniej dwuliterowych skrótach występujących w liczbie mnogiej: kościół św. św. Piotra i Pawła ‘kościół Świętych Piotra i Pawła’. Ale nie stawia się jej w skrótach wyrażeń, w których każda litera oddzielona jest kropką, np. p.n.e. ‘przed naszą erą’. Stawiamy ją natomiast, gdy tworzymy skróty z dwóch lub więcej liter: dz. cyt. ‘dzieło cytowane’. Jak widać, nie ma jednej ogólnej zasady, dlatego warto sprawdzać pisownię w słowniku ortograficznym.
Jak więc ma wyglądać zapis 5%, o który pyta korespondentka? Zgodnie z polskimi zasadami edytorstwa pisze się go bez spacji. Ale od 2020 roku ogólnoeuropejska norma nakazuje stawiać spację pomiędzy cyfrą a symbolem %, co jest potwierdzone w różnych urzędowych aktach prawnych. Zatem w zależności od typu tekstu i miejsca jego publikacji można znak % pisać i ze spacją, i bez spacji. Oba sposoby zapisu należy uznać za właściwe.
Ewa Kołodziejek
