Kłopot z tytułowymi słowami polega na tym, że nie wiemy, czy je odmieniać i jak je odmieniać. A odmieniać chcemy, bo odmienność jest duszą polszczyzny!
Dlaczego właściwie te słowa są tak kłopotliwe? Być może pokutuje w nas przeświadczenie, że skoro niegdyś podobnie zbudowane rzeczowniki radio, studio, molo były nieodmienne, to nowsze awizo i logo, tak samo zakończone, też są nieodmienne. Sprawa jest jednak bardziej skomplikowana. Po początkowym unieruchomieniu radio i studio uwolniły się z pęt i dziś swobodnie przybierają stosowne formy gramatyczne. Wspomnieniem nieodmienności radia i studia jest tylko wariantywna forma miejscownika: w radio/w radiu, w studio/w studiu. W pozostałych przypadkach nie mamy wahań: radia, radiu, z radiem. Z molem idzie nam nieco oporniej i częściej używamy go w postaci nieodmienionej, choć przecież sformułowanie: Spacerowałam po wielu polskich molach chyba nikogo nie razi.
Rzeczownik logo podąża drogą radia i studia, choć wydawało się, że pójdzie drogą słowa kilo. Logo jest bowiem skrótem od słowa logotyp, czyli ‘graficzny znak będący symbolem jakiejś akcji, firmy lub organizacji’, tak jak kilo to skrócony kilogram. W pewnym sensie są podobne, ale kilo jest trwale nieodmienne, bo ma ograniczony zakres i nie pojawia się w tak wielu kontekstach jak logo.
Jako zapożyczenie wyraz logo dość długo był nieodmienny i tak jest notowany w starszych słownikach języka polskiego. Jednak coraz częściej mamy chęć i potrzebę, by użyć go w jakiejś postaci gramatycznej: Organizacja nie ma loga, List z logiem firmy. Są to na razie formy nieśmiałe, raczej potoczne, częściej mówione. Ale internetowy Wielki słownik języka polskiego notuje już wszystkie formy fleksyjne, choć opatruje je kwalifikatorem rzadsze. Mamy więc wybór: można logo odmieniać, można nie odmieniać. Taki stan będzie trwał dopóty, dopóki odmienne logo nie zagości na dobre w zwyczaju językowym Polaków.
A awizo? Jeśli się odmienia, to jak? Włoska pożyczka awizo, czyli ‘pisemne zawiadomienie o nadejściu przesyłki’ podlega regułom gramatycznym polszczyzny i przybiera takie formy: dopełniacz - awiza, miejscownik – o awizie, dopełniacz liczby mnogiej – awizów. Podobne formy dopełniacza liczby mnogiej mają inne rzeczowniki nijakie, np. adagio – adagiów, a także radio – radiów. Przyznać jednak trzeba, że forma radiów, choć poprawna, jakoś nas uwiera, więc jej w zasadzie nie utrwalamy w językowym zwyczaju.
A co z kakao? Jest nieodmienne, bo w jego odmienności przeszkadzają dwie samogłoski stojące na końcu wyrazu. Mimo to niektórzy twierdzą, że „już można odmieniać”. Ciekawe, jak sobie radzą z miejscownikiem…
Ewa Kołodziejek
