Użytkownicy języka dbający o poprawność wypowiedzi mają często kłopot z odmianą wielowyrazowych nazw różnych instytucji. Jak odmieniać takie nazwy, jak Szkoła Tańca „Piruecik”, Sklep Wielobranżowy „Feniks”, Uczelnia Biznesu „Omnibus”? Chodzi o to, czy odmieniają się wszystkie człony nazwy, czy tylko niektóre.
W tych konkretnych przykładach odpowiedź nie jest trudna, choć struktura nazwy składa się z różnych elementów. Część pierwszą stanowią określenia charakteryzujące typ działalności: szkoła tańca, sklep wielobranżowy, uczelnia biznesu, częścią drugą jest nazwa indywidualna: Piruecik, Feniks, Omnibus. Zwykle jest tak, że odmieniamy określenia charakteryzujące, a nie odmieniamy nazw indywidualnych: Zapraszamy do Szkoły Tańca „Piruecik”, Zakupy zrób w Sklepie Wielobranżowym „Feniks”, Studiuj w Uczelni Biznesu „Omnibus”. Jeśli opuszczamy część pierwszą, to odmieniamy część drugą: Kupuję w „Feniksie”, Studiuję w „Omnibusie”.
A jeśli nazwa jest bardziej skomplikowana? Taką ma na przykład Polska Spółka Gazownictwa sp. z o.o., z oddziałami w całej Polsce. Do pełnej nazwy dodawana jest kolejna część: Oddział Zakład Gazowniczy i nazwa miasta. Całość ma więc taką postać: Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy w Szczecinie. Jak tę rozbudowaną nazwę odmienić? Słowo oddział w nazwie wymaga jakiegoś dopowiedzenia: oddział czego? albo oddział gdzie?. Więc napisałabym tak: Przyznano wyróżnienie Polskiej Spółce Gazownictwa sp. z o.o. Oddziałowi Zakładu Gazowniczego w Szczecinie. A powiedziałabym krócej: Muszę załatwić swoją sprawę w Oddziale Zakładu Gazowniczego w Szczecinie. Ale czy tak jest w praktyce? Nie znalazłam w żadnych tekstach opisujących działalność Polskiej Spółki Gazowniczej innych form drugiego członu nazwy: Oddział Zakład Gazowniczy niż mianownik i biernik. Więc w sumie nie wiemy, jak przedstawiciele firmy radzą sobie z odmianą.
Inna bardzo rozbudowana nazwa: Konsorcjum Olejów Przepracowanych – Organizacja Odzysku Opakowań i Olejów S.A., choć wydaje się skomplikowana, to faktycznie jest łatwiejsza w odmianie. Człon nadrzędny: konsorcjum – jest nieodmienny, więc pierwszej części nazwy: Konsorcjum Olejów Przepracowanych nie odmieniamy. W części drugiej odmienia się tylko człon organizacja. Zatem na pytanie: Gdzie pracujesz? można odpowiedzieć: w Konsorcjum Olejów Przepracowanych – Organizacji Odzysku Opakowań i Olejów S.A.
Kłopoty w odmianie sprawiają też niektóre nazwy administracyjne, a zwłaszcza zestawienie gmina miasto. Jak to napisać: Przewozy w granicach administracyjnych gminy miasta Szczecin? Czy raczej w granicach gminy miasto Szczecin? Czy to gmina miasta (czyja?) czy gmina miejska (jaka)? Ktoś, kto nie jest urzędnikiem miejskim, ma kłopot (jak ja). Jestem skłonna twierdzić, że chodzi o przewozy w granicach gminy miasto Szczecin. Ale czy na pewno? I czy nie byłoby prościej używać konstrukcji gmina miejska Szczecin? Sama nie wiem…
Ewa Kołodziejek
