Jedenaście zmian w pisowni wielkich i małych liter i pisowni łącznej, rozdzielnej i z łącznikiem, które wejdą w życie 1 stycznia 2026 roku, budzą – co zrozumiałe – wiele wątpliwości. Ludzie listy piszą i pytają: co teraz? Jakie zasady obowiązują w tej chwili? Czy nowe, czy stare, a może jedne i drugie? Niektórzy wręcz oczekują, że Rada Języka Polskiego, która owe zmiany wprowadziła, zarządzi jakiś stan przejściowy i pozwoli na dwojaką pisownię.
Otóż nie, nic się takiego nie stanie, bo niczego takiego nie potrzebujemy. Sytuacja jest prosta. Wyobraźmy sobie, że jakiś organ władzy zarządził, że od przyszłego roku wszystkich będą obowiązywać nowe przepisy drogowe. To co teraz, w połowie roku, mamy robić? Których zasad przestrzegać? To przecież jasne, zasad aktualnych! Przepisy zmienią się dopiero od nowego roku! Podobnie jest ze zmianami w ortografii. Obecnie wciąż piszę o sobie: szczecinianka, dopiero za dziewiętnaście miesięcy będę Szczecinianką.
Niektórzy korespondenci pytają, co mają zrobić wydawnictwa, według jakich zasad redagować książki. W wydawnictwach obowiązują dotychczasowe zasady ortograficzne, wszak mamy rok 2024. Każda książka ma swój rok wydania, więc to jasne, że jeśli wyjdzie w 2025 roku, to zgodnie z obecnymi regułami pisowni, a jeśli ukaże się po 1 stycznia 2026 roku, to z nową ortografią. Jeśli wydawnictwo będzie w 2025 roku pracować nad książką, która wyjdzie w roku 2026, to wprowadzi nowe zasady ortografii. A jeśli będzie chciało w 2026 roku wznowić książkę wcześniej wydaną, to powinno dostosować pisownię do nowych zasad. Jeśli nie będzie to z jakichś względów możliwe – warto w widocznym miejscu zrobić adnotację, że książka wydana jest na starych zasadach ortograficznych. Te same reguły obowiązują w tekstach publikowanych w internecie.
Podobne zasady powinny dotyczyć podręczników i programów szkolnych. Maturzyści i ósmoklasiści w roku 2025 będą pisać egzaminy zgodnie z ortografią obowiązującą obecnie. Uczniowie zdający egzaminy w roku 2026 muszą opanować jedenaście nowych reguł pisowni. Ze zmianami warto zapoznawać uczniów już teraz, dużo wcześniej. Będzie to dobry pretekst do powtórzenia podstaw ortografii, na co zwykle w przeładowanych programach szkolnych nie ma czasu.
Naprawdę, nie warto martwić się na zapas. Przez ostatni miesiąc starałam się Czytelnikom mojej rubryki pokazać, że zapowiedziane zmiany się logiczne i niewielkie wobec ogromu wszystkich reguł pisowni. W „Wielkim słowniku ortograficznym” PWN jest ich aż 306, więc jedenaście zmian w większości sankcjonujących zwyczaj społeczny, to naprawdę kropla w morzu. Zachęcam Państwa do wnikliwej lektury komunikatu o zmianach w pisowni zamieszczonym na stronie Rady Języka Polskiego.
Ewa Kołodziejek
