Moja znajoma przysłała mi wiadomość: „Syn napisał na Facebooku: zapraszam do zobaczenia koncertu. Coś mi zazgrzytało, bo moim zdaniem zobaczyć jest na krótką metę, a obejrzeć to raczej do końca występu. Zobaczyłam występ i wyszłam po 10 min. Obejrzałam występ cały lub prawie cały. Czy mam rację?”.
Podzielam odczucia korespondentki, bo też czuję, że zobaczyć jest w jakiejś mierze jednorazowe albo krótkie, a obejrzeć wymaga trochę czasu. Potwierdzają to definicje słownikowe: „Jeśli obejrzeliśmy jakąś osobę, rzecz, scenę lub jakieś miejsce, to spędziliśmy pewien czas, patrząc na nie dokładnie, aby je lepiej poznać” – piszą autorzy „Innego słownika języka polskiego” pod redakcją Mirosława Bańki. I dalej: „Jeśli zobaczyliśmy jakąś osobę, rzecz, sytuację itp., to patrząc, zauważyliśmy ją”.
Jednak zróżnicowanie znaczeniowe obu czasowników jest minimalne, a w niektórych kontekstach w ogóle go nie ma, o czym znów przekonuje „Inny słownik języka polskiego”: „Jeśli zobaczyliśmy film, przedstawienie, mecz, to obejrzeliśmy je”. Sens tej definicji potwierdza wypowiedź ekspertki z poradni językowej PWN, która dwa zwroty: zobacz koncert i obejrzyj koncert uznała za równoważne i poprawne. Tak też wypowiadają się autorzy „Wielkiego słownika języka polskiego” pod red. Piotra Żmigrodzkiego. Sformułowania: zobaczyć film i obejrzeć film mają tam jedno znaczenie: ‘zapoznać się z czymś, patrząc na to’. Zatem nie ma co dzielić włosa na czworo. Każdy ma szansę po swojemu wyrazić tę samą myśl i nie znaczy to, że któreś ze sformułowań jest lepsze.
Ze słowem zobaczyć wiążą się jeszcze inne kwestie. Jedna to niewłaściwe połączenie: zobaczyć na coś używana czasem przez sprawozdawców sportowych: zobaczmy na skład drużyny albo zobaczmy na boisko. Tu się myli mówiącym składnia czasownika zobaczyć, niewymagającego przyimka: zobaczyć boisko, ze składnią czasownika spojrzeć, który łączy się z przyimkiem na: spójrzmy na boisko, spójrzmy na skład drużyny. Są to zapewne „skrzyżowania” incydentalne, powstałe w gorączce sprawozdawczej.
Druga ciekawa kwestia związana z czasownikiem zobaczyć to wywodzący się od niego neologizm odzobaczyć upowszechniony przed kilku laty w konkursie na Młodzieżowe Słowo Roku. Odzobaczyć to ‘zapomnieć, przestać widzieć’, najczęściej używane z przeczeniem: jeśli się zobaczyło coś strasznego lub szokującego, to się tego już nie odzobaczy. To młodzieżowe żartobliwe słówko zbudowane regularnie na wzór czasowników: dać – oddać, mówić – odmówić, nieść – odnieść szybko się w polszczyźnie potocznej zadomowiło, notuje je nawet „Wielki słownik języka polskiego”.
A skoro zobaczyć jest bohaterem felietonu, to warto jeszcze zwrócić uwagę na wzrastającą popularność formuły pożegnalnej do zobaczenia. Jest ona mniej oficjalna niż tradycyjne do widzenia, więc pewnie dlatego niektóre osoby „podwajają” pożegnanie i mówią: do widzenia, do zobaczenia. Trochę nieekonomicznie, trochę żartobliwie, ale przecież bardzo sympatycznie. ©℗
