Czy w czasach szybkiej elektronicznej komunikacji ktoś jeszcze pisze listy? Adresuje koperty? Okazuje się, że tak. Do poradni językowych przychodzi sporo pytań o to, jakie formuły powinny być umieszczane na kopertach, na zaproszeniach, w nagłówkach listów.
„Czy pisanie skrótu W.P. na kopercie do adresata jest błędem językowym? – pyta korespondentka poradni. – Lubię tytułować tak adresatów, lecz spotkałam się ostatnio z opinią, że ta forma jest niepoprawna, ponieważ nie ma już wielmożnych i powinnam zastąpić to słowem szanowni”. Faktycznie, zwroty adresatywne: Wielmożny Pan, Wielmożna Pani, Wielmożni Państwo uchodzą za staroświeckie i przestarzałe, jednak nie są niepoprawne. W słownikach notowane są różne postaci skrótów owych zwrotów. „Wielki słownik ortograficzny” PWN podaje takie: WPan albo WP, WPani albo WP, WPaństwo albo WP. W „Wielkim słowniku skrótów i skrótowców” Piotra Müldnera-Nieckowskiego są skróty z kropkami: W.P., W.Pan, W.Pani (bez spacji), albo bez kropek: WPan, WPani. Łączna pisownia może być motywowana przestarzałymi słowami: waćpan, waćpani, które są skróconymi formami zwrotów: waszmość pan, waszmość pani. Waszmość jest skrótem wyrażenia wasza mość, a ten z kolei skróconą formą zwrotu wasza miłość. Nasi przodkowie w językowej ekonomiczności poszli jeszcze dalej i utworzyli formę waść złożoną z pierwszej sylaby słowa wasza i końcowych spółgłosek słowa miłość albo możność.
Wróćmy jednak do współczesności. Najczęstszą formą grzecznościową umieszczaną dziś na kopertach albo w nagłówkach listów są: Szanowny Pan, Szanowna Pani, Szanowni Państwo. W niektórych wydawnictwach poświęconych grzeczności językowej podaje się możliwość zapisywania tych formuł w postaci skróconej: Sz.P. albo Sz.Pan, Sz.Państwo. Językowego błędu tu nie ma, ale jest w moim odczuciu pewna niestosowność. Wyrazy skraca się wtedy, gdy chcemy zaoszczędzić miejsca albo pragniemy jak najszybciej przekazać wiadomość. Tymczasem na kopercie i w nagłówku listu nie ma potrzeby się spieszyć. Miłe słowa pisane w pełnym brzmieniu na pewno sprawią odbiorcy więcej przyjemności niż skróty Sz.P. czy Sz.Pan.
Jest jeszcze jedna „kopertowa” kwestia. Jak adresować list to małżeństwa, gdy mąż nazywa się Jan Nowak, a żona Anna Kowalska-Nowak? W dwuczłonowych nazwiskach kobiet najczęściej pierwsze nazwisko jest odojcowskie, a drugie odmężowskie. Jeśli więc piszemy do obojga małżonków, to wybieramy ich wspólne nazwisko i adresujemy list do państwa Anny i Jana Nowaków. Możemy też podać nazwiska obojga małżonków: Szanowni Państwo Anna Kowalska-Nowak i Jan Nowak. A gdy adresaci mają dwa takie same dwuczłonowe nazwiska, jak nasz kosmonauta i jego żona, to na kopercie umieszczamy ich nazwisko w liczbie mnogiej: Aleksandra i Sławosz Uznańscy-Wiśniewscy.
Jeśli małżonkowie noszą różne nazwiska, to nie ma wspólnej formy, którą można by ich określić (bo i takie pytanie przyszło do poradni). Czasem wykorzystuje się w tej funkcji imię męża bądź partnera i nazywa Annę i Jana – Janami. Ale czy to się Annie podoba? ©℗
Ewa Kołodziejek
