Głównym celem nadchodzących zmian w ortografii jest ujednolicenie i uspójnienie obowiązujących reguł. Chodzi o to, żeby automatycznie stosować zasadę i nie musieć uczyć się wyjątków.
Jedną z takich niespójnych zasad jest pisownia wyrazu nie z przymiotnikami. Dotąd, ażeby pisać poprawnie, trzeba było wiedzieć, że przymiotniki można stopniować: ze stopniem równym słowo nie pisze się łącznie, a ze stopniem wyższym i najwyższym – rozłącznie. Ta zasada zmuszała piszących nie tylko do analizy gramatycznej wyrazu, lecz także do pamiętania o różnicy w pisowni: niemiły, ale nie milszy i nie najmilszy, nieprzyjemny, ale nie przyjemniejszy i nie najprzyjemniejszy. Reguła nie miała sensownego uzasadnienia, dlatego teraz będziemy mieć jednolitą pisownię bez względu na formę przymiotnika: niemiły, niemilszy, nienajmilszy, nieprzyjemny, nieprzyjemniejszy, nienajprzyjemniejszy.
Choć zmiana jest logiczna i porządkująca ortografię, to jednak będzie dość trudna do przyswojenia, bo obraz form przymiotnikowych, który mamy w głowie, nie zgadza się z ich nowym wyglądem. Trzeba się jednak do łącznej pisowni przyzwyczaić, a sądzę, że pójdzie nam to dość szybko. Podobną zmianę przeszły przysłówki pochodzące od przymiotników. Już wkrótce będziemy je pisać tak: nieprędko, nieprędzej, nienajprędzej, niedobrze, nielepiej, nienajlepiej, niedaleko, niedalej, nienajdalej.
Inną porządkującą zmianą jest ujednolicenie pisowni cząstek niby- i quasi- stojących przez wyrazem i tworzących z nim jedno pojęcie. Dotąd pisownia była zróżnicowania w zależności od tego, do jakiej kategorii nazw należał wyraz. Jeśli była to nazwa pospolita, to trzeba było pisać tę cząstką z łącznikiem: niby-zjawa, niby-artysta, niby-ludowy, niby-romantycznie. Dotyczy to także pisowni łacińskiej cząstki quasi- mającej to samo znaczenie co cząstka niby-: quasi-opiekun, quasi-nauka, quasi-umysłowy. Gdy jednak cząstka niby stała przed nazwą przyrodniczą, obowiązywała pisownia łączna: nibynóżki, nibytorebka, nibyjagoda. Dlaczego? A kto to wie… Po zmianach pisownia się ujednolici i wszystkie wyrazy, bez względu na ich znaczenie będą pisane łącznie: nibyzjawa, nibyartysta, nibyludowy, quasiopiekun, quasinauka, quasipostępowy. Tylko gdy wyraz zaczyna się wielką literą, obie cząstki pisze się z łącznikiem: niby-Polak, quasi-Amerykanin.
Jednolicie i konsekwentnie będziemy też pisać wyraz nie z imiesłowami odmiennymi, takimi jak na przykład przygotowany, myty, kapiący, palący. Dotąd, jeśli piszący chciał podkreślić czynność ukrytą w imiesłowie, to pisał rozdzielnie: nie przygotowany, nie kapiący. Jeśli chciał uwypuklić cechę podmiotu, pisał łącznie: nieprzygotowany, niekapiący. Od stycznia pisownia będzie jednolita, bez wyjątków i bez zastanawiania: nieprzygotowany, niekapiący, niemyty, niepalący.
Będzie dobrze, Proszę Państwa! Szybko się oswoimy z tymi niewielkimi w gruncie rzeczy zmianami. Życzę państwu spokojnych świąt Bożego Narodzenia.
Ewa Kołodziejek
