Zbliża się 1 stycznia 2026 roku, więc już wkrótce zacznie obowiązywać kilka nowych reguł dotyczących wielkich i małych liter oraz pisowni łącznej i rozdzielnej wyrazów. Korespondenci poradni językowych ślą pytania o zapis konkretnych nazw i prośby o interpretację niektórych zasad.
Dość często powtarza się pytanie o pisownię słowa kościół. Nazwa kościół może być użyta w kilku znaczeniach. Jeśli mówimy o kościele jako ogóle wyznawców czy wspólnocie wiernych, to słowo kościół pisze się wielką literą: Kościół katolicki, Kościół prawosławny, Kościół zielonoświątkowy, Kościoły wschodnie, Kościoły protestanckie. Jeśli mówimy o kościele jako instytucji, to zgodnie z zasadą pisowni nazw własnych wszystkie człony pisze się wielką literą, na przykład Kościół Rzymskokatolicki, Polski Narodowy Kościół Katolicki, Kościół Starokatolicki Mariawitów w RP, Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich itp. Jeśli jednak mamy na myśli kościół – świątynię, czyli obiekt stojący w przestrzeni publicznej, to obecnie pisze się go małą literą: kościół Ojców Dominikanów, kościół Świętych Piotra i Pawła, kościół Świętego Krzyża, kościół Na Skałce. Wymaga to każdorazowo rozstrzygnięć, w jakim typie nazwy znajduje się słowo kościół, więc w praktyce piszący wybierają wielką literę, nie zważając na różnice znaczeniowe.
I w tym kierunku idzie zmiana, która ujednolica pisownię. Nowa reguła mówi, że w nazwach obiektów przestrzeni publicznej wszystkie wyrazy (oprócz wewnętrznych przyimków i spójników oraz wyrażeń typu imienia) zapisuje się wielką literą. Stojący na początku nazwy wyraz określający rodzaj obiektu, np. aleja, brama, bulwar, cmentarz, kopiec, kościół, klasztor, molo, most, osiedle, pałac, park, plac, pomnik, rondo, skwer, willa, zamek, traktuje się jako część nazwy własnej i pisze się wielką literą. Zatem nazwy wszystkich kościołów będą pisane wielką literą: Kościół Mariacki, Kościół Świętego Krzyża, Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa itp.
A jeśli te same obiekty – pytają internauci – będą opisywane dodatkowymi określeniami, to czy one też wymagają wielkich liter? Na przykład: Kościół Garnizonowy pod wezwaniem św. Antoniego, Kościół Akademicki św. Pawła. Dziś te dodatkowe oznaczenia: garnizonowy, akademicki pisane są małą literą, bo nie są częścią nazwy własnej. Nie będą też jej częścią po 1 stycznia, to jak je zapisać? Cóż mam powiedzieć?… W takim wypadku nie działa reguła, tylko zwyczaj językowy, któremu podporządkowuje się pisownia. Jeśli zwyczajowo określenia te wchodzą w obręb nazwy, to można je pisać wielką literą. W tekstach o charakterze oficjalnym trzeba stosować nazwę kanoniczną.
A jak pisać słowo kościółek? Jeśli to część nazwy obiektu, jak Kościółek Świętego Benedykta w Podgórzu, to pisze się wielką literą. Jeśli to pieszczotliwa nieoficjalna nazwa ulubionego kościoła, piszemy literą małą.
Ewa Kołodziejek
