Wobec trwającej na Ukrainie wojny oraz wzrostu liczby osób przekraczających granicę i napływających do Polski, aktualna stała się problematyka związana z prawem do azylu, gwarantowanym w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Coraz częściej pojawiające się słowa, takie jak „azyl”, „uchodźca” czy „zezwolenie na pobyt” spowodowały, że w dzisiejszym artykule przybliżone zostaną warunki oraz sposób uzyskania azylu.
Prawo do azylu
W pierwszej kolejności należy wyjaśnić czym jest prawo do azylu i co uzyskuje osoba korzystająca z tego prawa. Otóż jest to prawo do wjazdu na teren kraju, legalnego pobytu w nim oraz ochrona przed ekstradycją. O uzyskanie tego prawa można ubiegać się jeszcze przed wjazdem na obszar Rzeczypospolitej Polskiej, jak również już na nim będąc. Istotnym jest, że skorzystać z tego prawa może jedynie cudzoziemiec. Należy przy tym pamiętać, że cudzoziemiec może jednocześnie ubiegać się o prawo do azylu i statusu uchodźcy, a odmowa przyznania jednego, nie wyklucza możliwości starania się o drugie.
Procedura
Z wnioskiem o udzielenie azylu wystąpić musi cudzoziemiec. Należy pamiętać że nie ma specjalnego formularza wniosku o udzielenie azylu. W samym wniosku zawarte muszą zostać dane wnioskodawcy i osoby, w imieniu której wnioskodawca występuje. Nadto wskazać należy kraj pochodzenia i określić istotne zdarzenia stanowiące przyczynę ubiegania się o azyl. W przypadku, gdy cudzoziemiec przebywa już na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, musi on poddać się pobraniu odcisków linii papilarnych i fotografowaniu. W przeciwnym razie wniosek nie zostanie rozpoznany. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku cudzoziemca, który jeszcze nie znajduje się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Otóż musi on do wniosku dołączyć fotografię, natomiast dopiero po przybyciu do Polski powinien poddać się pobraniu odcisków linii papilarnych. Co ważne, wjechać może on na podstawie wizy krajowej w celu udziału w postępowaniu w sprawie o udzielenie azylu lub w związku z udzieleniem mu azylu.
Samo pobranie odcisków linii papilarnych i wykonanie fotografii cudzoziemca zapewnia komendant oddziału Straży Granicznej, obejmującego terytorialnym zasięgiem działania m. st. Warszawę.
Złożenie wniosku w imieniu innej osoby
Cudzoziemiec może złożyć wniosek o udzielenie azylu również w imieniu osób towarzyszących mu i zależnych od niego ze względów zdrowotnych, ekonomicznych lub ze względu na wiek, tj. w imieniu małżonka, małoletniego dziecka jego, jego i małżonka, jak również małżonka. Istotnym jest, że złożenie wniosku o azyl dla małżonka i jego małoletniego dziecka wymaga pisemnej zgody tego małżonka, która jest jednoznaczna z udzieleniem pełnomocnictwa do działania w imieniu małżonka i dzieci tego małżonka.
Gdzie złożyć wniosek?
Wniosek składa się bezpośrednio do szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców (Urząd do Spraw Cudzoziemców, ul. Koszykowa 16, 00-564 Warszawa).
Kryteria
Sama „decyzja w sprawie udzielenia azylu ma charakter uznaniowy i należy do wyłącznej kompetencji państwa”
(wyrok WSA w Warszawie z dnia 29 stycznia 2008 r., V SA/Wa 2289/07). Jednakże decyzja o przyznaniu lub odmowie udzielenia prawa do azylu nie może być dowolna, bowiem istnieją ograniczenia wynikające chociażby z przepisów prawa międzynarodowego i Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Pozbawienie azylu
Nie można tracić z pola widzenia faktu, że cudzoziemiec może zostać pozbawiony prawa azylu. Będzie to miało miejsce, gdy ustaną przyczyny, dla których azyl został udzielony, a także w przypadku, jeśli cudzoziemiec prowadzi działalność skierowaną przeciwko obronności lub bezpieczeństwu państwa lub bezpieczeństwu i porządkowi publicznemu. Tylko po pozbawieniu cudzoziemca azylu, można wobec niego wydać decyzję o zobowiązaniu go do powrotu.
prawnik Agnieszka JUCHNO-MARCJAN
