Kiedy wchodzimy w związek małżeński często nie zastanawiamy się nad sprawami finansowymi, ponieważ wychodzimy z założenia, że miłość będzie trwać wiecznie. Myślenie to jest trochę życzeniowe, ale przede wszystkim naiwne.
Warto wiedzieć, że ogromne znaczenie w przypadku rozliczeń przy rozstaniu będzie mieć fakt, że dom, w którym zamieszkujemy, a został wzniesiony na terenie stanowiącym własność małżonka, może okazać się wyłączną własnością małżonka.
Zgodnie z art. 143 kodeksu cywilnego własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią. Należy również wspomnieć, że w prawie cywilnym obowiązuje zasada superficies solo cedit, wynikająca z art. 191 k.c., która mówi nam o tym, że własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, która została połączona z nieruchomością w taki sposób, że stała się jej częścią składową – w praktyce oznacza to związanie własności budynku z prawem własności gruntu.
Wskazana wyżej zasada nie ma charakteru bezwzględnie obowiązującego i nie warunkuje przejścia wszelkich praw do wspólnie wybudowanego domu na wyłączną własność małżonka będącego właścicielem działki.
Często mamy do czynienia z sytuacją, gdy małżonkowie ponoszą wydatki związane z budową domu, przekazując środki z majątku wspólnego (np. bieżących dochodów) – wówczas jedno z nich może żądać zwrotu tzw. nakładów. Ogólnie rzecz ujmując – w takich sytuacjach małżonkowi przysługują środki w wysokości połowy wartości domu.
Co zrobić, gdy nie zależy nam na rozliczeniach, a raczej na własności / współwłasności nieruchomości? W tego typu sytuacjach wizyta u adwokata będzie z pewnością wiązała się z zapoznaniem zainteresowanego klienta z brzmieniem art. 231 kodeksu cywilnego. Zgodnie z treścią przywołanego przepisu: „Samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem. Właściciel gruntu, na którym wzniesiono budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby ten, kto wzniósł budynek lub inne urządzenie, nabył od niego własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że artykuł 45 k.r.o. reguluje ogólne zasady rozliczeń małżonków i nie wyklucza metody wynikającej z art. 231 k.c. Wówczas na jednego z małżonków następuje przeniesienie udziału w nieruchomości należącej do majątku odrębnego drugiego z małżonków. W ramach postępowania podziałowego małżonkowie powinni zgłosić żądanie wykupu, w drodze wyjątku może to nastąpić także przed wszczęciem tego postępowania, lecz nigdy nie może być dochodzone w odrębnym postępowaniu, jeżeli sąd orzekł już o rozliczeniu nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny jednego z małżonków przy okazji toczącego się postępowania w przedmiocie podziału majątku wspólnego. ©℗
adwokat Agnieszka JUCHNO-MARCJAN
