Jednym z tematów, o których warto pomyśleć przy rozstaniu jest kwestia zamieszkania. Bywa tak, że tego problemu nie ma, ponieważ jeden z małżonków już przy rozmowach o rozstaniu deklaruje wyprowadzenie się lub też temat ten jest polubownie ustalany przez małżonków tuż po wydaniu wyroku rozwodowego.
Eksmisja małżonka w ramach postępowania w sprawie o rozwód to temat niezwykle złożony i delikatny, wymagający nie tylko zrozumienia przepisów prawnych, ale również wnikliwej analizy sytuacji osobistej i majątkowej stron.
Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestię eksmisji małżonka jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy (k.r.o.). Zgodnie z art. 58 § 2 k.r.o., sąd w wyroku rozwodowym może orzec o sposobie korzystania z mieszkania przez czas wspólnego zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków oraz na wniosek jednego z nich orzec o eksmisji drugiego małżonka, jeżeli ten swoim rażąco nagannym zachowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie.
Przesłankami, które muszą być spełnione, aby sąd orzekł eksmisję małżonka, są:
• rażąco naganne zachowanie – pod tym pojęciem może mieścić się m.in.: przemoc fizyczna lub psychiczna, nadużywanie alkoholu, narkotyków, a także inne zachowania, które czynią wspólne zamieszkiwanie szczególnie uciążliwe.
• uniemożliwienie wspólnego zamieszkiwania – zachowanie małżonka musi mieć taki charakter, że wspólne zamieszkiwanie staje się niemożliwe.
Należy przy tym uwzględnić zarówno interesy drugiego małżonka, jak i ewentualnych dzieci.
W postępowaniu rozwodowym sąd ma obowiązek zbadać, czy istnieją przesłanki do orzeczenia eksmisji. Obejmuje to ocenę dowodów przedstawionych przez strony, w tym zeznań świadków, dokumentacji medycznej, a także opinii biegłych.
Przykładowo w wyroku z dnia 14 czerwca 2017 r., sygn. akt IV CSK 522/16, Sąd Najwyższy wskazał, że eksmisja małżonka w ramach postępowania rozwodowego jest środkiem ostatecznym, który może być zastosowany jedynie wtedy, gdy inne rozwiązania, takie jak mediacja czy terapia, okazały się nieskuteczne.
Ponadto, w wyroku z dnia 22 lutego 2018 r., sygn. akt III CZP 94/17, Sąd Najwyższy podkreślił, że eksmisja może być orzeczona nawet wówczas, gdy mieszkanie stanowi majątek osobisty małżonka, przeciwko któremu wnoszone jest roszczenie, o ile zachowanie tego małżonka jest rażąco naganne i uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie.
Jakie zachowania powinny budzić szczególny niepokój sądu?
1) nadużywanie alkoholu lub narkotyków
Przykład: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2005 r., sygn. akt II CK 372/04.
• Małżonek będący alkoholikiem wielokrotnie dopuszczał się agresywnych zachowań pod wpływem alkoholu. Sąd orzekł eksmisję z powodu rażąco nagannego zachowania i niemożności dalszego wspólnego zamieszkiwania.
2) przemoc psychiczna i emocjonalna
Przykład: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2017 r., sygn. akt IV CSK 522/16.
• Małżonek stosował przemoc psychiczną, w tym groźby, zastraszanie i poniżanie drugiego małżonka. Sąd uznał, że takie zachowanie stanowi rażąco naganne postępowanie, uzasadniające eksmisję.
3) Uniemożliwienie normalnego funkcjonowania w mieszkaniu
Przykład: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2019 r., sygn. akt IV CSK 536/18.
• Małżonek celowo utrudniał drugiemu małżonkowi normalne funkcjonowanie w mieszkaniu poprzez wyłączanie dostępu do mediów, blokowanie wejścia do pomieszczeń, zakłócanie spokoju. Sąd orzekł eksmisję z powodu rażąco nagannego zachowania i niemożności wspólnego zamieszkiwania.
4) Zagrożenie dla zdrowia i życia
Przykład: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2018 r., sygn. akt III CZP 94/17.
• Małżonek stwarzał realne zagrożenie dla zdrowia i życia drugiego małżonka oraz dzieci poprzez agresywne zachowanie i groźby. Sąd uznał, że eksmisja jest konieczna, aby zapewnić bezpieczeństwo pozostałym członkom rodziny.
Jak Państwo widzą każda sytuacja jest rozpatrywana indywidualnie, a sąd musi dokładnie przeanalizować dowody i okoliczności sprawy, aby podjąć właściwą decyzję.
Przygotowując się do sprawy o eksmisję małżonka, należy zgromadzić wszelkie dowody potwierdzające rażąco naganne zachowanie małżonka, w tym zeznania świadków, dokumentację medyczną oraz inne materiały dowodowe. Zastosowanie eksmisji wymaga wnikliwej analizy prawnej i wsparcia ze strony profesjonalnego pełnomocnika, który pomoże w skutecznym przedstawieniu argumentów przed sądem.
Adwokat Agnieszka JUCHNO-MARCJAN
