W trakcie rozwodu emocje sięgają zenitu. Jednym z najczęściej powtarzanych argumentów jest ten dotyczący pieniędzy: „To moje środki, bo są na moim koncie”. Dla wielu osób to oczywiste – skoro rachunek jest imienny, to i pieniądze należą wyłącznie do właściciela. Problem w tym, że prawo zupełnie inaczej reguluje nam tę kwestię.
Dla sądu kluczowe nie jest bowiem to, kto widnieje na umowie z bankiem, lecz skąd pochodzą środki zgromadzone na rachunku. Jeśli pieniądze zostały zarobione w trakcie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej, mogą podlegać podziałowi – nawet wtedy, gdy znajdują się na koncie jednego z małżonków.
Co więcej, środki, które dziś wydają się „niewidoczne”, często wychodzą na światło dzienne przy okazji spraw alimentacyjnych albo postępowania o podział majątku. Analiza historii rachunków bankowych bywa w takich sprawach kluczowa.
Kiedy pieniądze z konta podlegają podziałowi?
Wbrew powszechnemu przekonaniu, rodzaj konta ma drugorzędne znaczenie. Rachunek może być wspólny albo indywidualny – decydujące jest źródło wpływów.
Jeżeli konto zostało założone w czasie trwania małżeństwa, a środki pochodziły m.in. z:
• wynagrodzenia za pracę,
• dochodów z działalności gospodarczej,
• innych wspólnych źródeł,
to pieniądze te co do zasady wchodzą do majątku wspólnego, nawet jeśli formalnie konto należy do jednego z małżonków.
A kiedy środki pozostają prywatne?
Są sytuacje, w których pieniądze na koncie nie podlegają podziałowi. Dotyczy to m.in. środków:
• otrzymanych w drodze spadku lub darowizny (jeśli były przeznaczone wyłącznie dla jednego małżonka),
• pochodzących z majątku posiadanego jeszcze przed ślubem,
• uzyskanych jako odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu,
• wynikających z zarządzania majątkiem osobistym (np. najem mieszkania kupionego przed zawarciem małżeństwa – choć i tu zdarzają się wyjątki).
Co dzieje się z kontem po rozwodzie?
Jeżeli po rozwodzie środki nie zostały jeszcze rozliczone, mogą zostać objęte wnioskiem o podział majątku wspólnego. Sytuacja komplikuje się, gdy jedno z byłych małżonków wypłaciło pieniądze tuż przed rozstaniem lub w jego trakcie. W takim przypadku druga strona ma prawo domagać się rozliczenia tych kwot, wykazując, że należały one do majątku wspólnego.
W przypadku konta wspólnego bank zwykle nie rozstrzyga, komu przysługuje, jaka część środków. Podział następuje więc albo na drodze porozumienia, albo przed sądem. Często kończy się to zamknięciem rachunku i formalnym rozliczeniem pieniędzy.
Jak się przygotować do rozliczenia kont?
Osoby stojące przed rozwodem powinny działać metodycznie. W praktyce warto:
• sporządzić listę wszystkich rachunków bankowych,
• przeanalizować historię wpływów i wydatków,
• ustalić, które środki pochodzą z majątku wspólnego, a które z osobistego,
• zabezpieczyć wyciągi, potwierdzenia przelewów i dokumenty źródeł dochodu.
W razie sporu pomocny może być formalny wniosek o rozliczenie środków zgromadzonych na rachunkach.
Historia z sali sądowej: „To tylko moje konto”
Pani Anna ze Szczecina zgłosiła się do mnie po pomoc w trakcie trudnego rozwodu. Jej mąż, informatyk prowadzący własną spółkę, twierdził, że nie posiada żadnych oszczędności. Oficjalnie – niemal zerowe saldo. Prywatne konto? „Moje pieniądze, nic jej się nie należy”.
Sąd zobowiązał jednak mężczyznę do przedstawienia historii rachunków z kilku ostatnich lat. Analiza dokumentów pokazała zupełnie inny obraz:
• regularne, wysokie wpływy z kontraktów (nawet ponad 20 tys. zł miesięcznie),
• finansowanie prywatnych wydatków z tego samego konta,
• wypłaty gotówki i przelewy na osoby trzecie tuż przed rozwodem.
Efekt? Sąd uwzględnił rzeczywistą sytuację finansową przy ustalaniu alimentów oraz objął podziałem również środki, które próbowano ukryć.
Najczęstsze pytania moich klientów:
Czy konto założone tylko na jednego małżonka wchodzi do majątku wspólnego?
Tak – jeśli zasilały je środki wypracowane w trakcie małżeństwa.
A jeśli pieniądze zostały wypłacone przed rozwodem?
T o nie zamyka sprawy. Liczy się moment, w którym środki należały do majątku wspólnego.
Czy darowizna na konto jednego małżonka podlega podziałowi?
Nie – o ile była przeznaczona wyłącznie dla niego i da się to wykazać.
Czy sąd interesuje się kontami firmowymi?
Tak, zwłaszcza gdy działalność była prowadzona w trakcie małżeństwa i realnie finansowała życie rodziny.
Czy założenie nowego konta po rozstaniu chroni pieniądze?
Nie, dopóki nie ustanowiono rozdzielności majątkowej.
adwokat Agnieszka JUCHNO-MARCJAN
