Dlaczego zakochuję się w łobuzach?

Czy masz w swoim otoczeniu koleżankę, przyjaciółkę – osobę, która niczym magnes przyciąga „łotrów spod ciemnej gwiazdy”? Gangsterów, przemocowców, osoby o cechach narcystycznych? Jest dumna z tego, że jej partner, bokser, kibol czy gangster, pobije każdego, kto się do niej zbliży, w zasadzie pobije za cokolwiek, byle pobić i pokazać swoją moc. Ona jeszcze nie wie, że pobije również ją. Niekoniecznie fizycznie. Zniszczy ją psychicznie, emocjonalnie, zdeprecjonuje jej wartość, godność, poczucie własnej tożsamości. Ograniczy ją ekonomicznie, zniszczy emocjonalnie. A kiedy to się wydarzy, często sama tego nie zauważy. Będzie żyła w bańce iluzji, że jest dziewczyną bohatera.

Czasem spróbujesz otworzyć jej oczy, ale ona będzie bronić swojego oprawcy jak niepodległości. Powie, że jesteś głupia, zazdrosna, że nie rozumiesz miłości. Że czasem w związku trzeba przyłożyć kobiecie, by znała swoje miejsce. W nagrodę za lojalność wobec przeinaczonych wartości: miłości, wierności, Boga, honoru, ojczyzny – dostanie dziecko, biżuterię, wygodne życie, wakacje, sukienkę, szpilki, może samochód, 500 plus.

Otrzyma też niezrozumiałą dla innych dumę z osiłka, poczucie wyższości nad słabszymi, których jej partner upokarza. Przyjmie jego perspektywę. Pomyśli, że oboje są lepsi od reszty świata, mądrzejsi, silniejsi. Pomyśli, że oponentów trzeba wykluczać i wyśmiewać, zamiast rozmawiać na argumenty. Tak będzie, dopóki będzie posłuszna, uległa, ufna. Jeszcze nie wie, że ta sama agresja uderzy również w nią. Jeszcze nie wie, że bajka się skończy, gdy zapragnie prawdziwej, partnerskiej relacji opartej na równości. Taki człowiek jest jak ruchome piaski. Gdy przestanie kochać, porzuci ją bez szacunku, bez pieniędzy, bez przyszłości, pozostawiając ją z poczuciem winy, wstydu, z przekonaniem, że zasłużyła na to wszystko.

Dlaczego zakochujemy się w oprawcach? Dlaczego wpuszczamy do życia ludzi, którzy wypaczają znaczenie słów, wartości, relacji? Co sprawia, że kobiety kochają łobuzów, którzy kłamią, nie szanują innych, ani ich samych? Co sprawia, że kobieta wiąże się z mężczyzną, który był pośrednikiem w kontaktach z seksworkerkami, uczestniczył w kibolskich walkach? Co imponuje mężczyźnie w kobiecie zwanej „burdelmamą”, która biła ciężarne pracownice swojej agencji i zlecała ich gwałty ochroniarzom? Dlaczego młoda dziewczyna wiąże się z patostreamerem, który znęca się nad własną matką i upija się z nią na oczach widzów?

Co sprawia, że my – jako społeczeństwo to wszystko tolerujemy, usprawiedliwiamy, racjonalizujemy, normalizujemy? Na te pytania nie sposób odpowiedzieć w jednym felietonie. 

Przyciąganie „złych” partnerów to złożony problem psychologiczny. Czasem wynika z nieuświadomionych schematów z dzieciństwa, niskiego poczucia własnej wartości, potrzeby odtwarzania znanych, choć destrukcyjnych wzorców.

Schematy emocjonalne powstają, gdy dziecięce emocje nie znajdują empatycznego odbiorcy. Tworzą się jako jedyna możliwa forma ochrony. Z czasem stają się niewspierające. Taki „mentalny autopilot” jest źle zaprogramowany, lecz znajomy, więc wydaje się bezpieczny.

Terapia schematów

To podejście psychoterapeutyczne skupia się na rozpoznaniu i modyfikacji głębokich wzorców myślenia i zachowania. Istnieje 18 wczesnych schematów nieadaptacyjnych, które powielamy nieświadomie. Opierają się na 5 podstawowych potrzebach dziecka: bezpieczeństwa, autonomii, kontaktu, wyrażania siebie, wartości i granic. Gdy potrzeby te nie są zaspokojone, rozwijają się schematy prowadzące do toksycznych relacji.

Radzimy sobie z nimi na różne sposoby: ulegamy, uciekamy, walczymy lub kompensujemy. Dodatkowo mamy „tryby schematów” – chwilowe stany emocjonalne, uruchamiane przez „triggery”. Czasem nasze reakcje są przesadne lub niedostateczne, co prowadzi do ranienia siebie lub innych. Warto zgłębić ten temat. Odpowiedzi, których szukamy udając się do wróżek, stawiając tarota, czytając horoskopy, znajdziemy w solidnych, najnowszych badaniach naukowych.

Inne motywatory

Niskie poczucie własnej wartości i lęk przed samotnością sprawiają, że wiążemy się z niewłaściwymi partnerami. Brak akceptacji siebie powoduje, że szukamy jej na zewnątrz. Prowadzi to do wyborów, które nas niszczą.

Wpływ dzieciństwa i rola DDA

Dzieci alkoholików (DDA) często wybierają partnerów z podobnymi problemami, bo czują się komfortowo w znanym chaosie. Wierzą, że mogą ich „naprawić”.

Jak przerwać błędne koło?

Tylko osoba tkwiąca w schemacie może go przerwać. Pierwszy krok to uświadomienie sobie jego istnienia. Potem decyzja: czy wyjść samodzielnie, czy iść na terapię. Trzeba nauczyć się rozpoznawać momenty, kiedy wchodzimy w stare schematy.

To trudna praca, ale warto. Większość nigdy z nich nie wyjdzie, ale już samo uświadomienie sobie ich istnienia to sukces. Kluczowe jest rozwijanie asertywności, stawianie granic (także sobie), budowanie samooceny i niwelowanie wstydu oraz poczucia winy.

Przerywanie cyklu to kilka punktów, które mogą stać się wskazówkami na szczęśliwe życie bez przemocowców w pobliżu.

1. Uświadom sobie siebie. Zadaj sobie szczere pytania rozpoczynające się od słowa: „dlaczego” i nie unikaj niewygodnych.

2. Idź na terapię, dziś to nie wstyd, a oznaka dbania o siebie.

3. Ustal swoje granie najpierw ze sobą. Pomoże ci w tym pogłębione pytanie: czy coś mnie nieszczęśliwa i jaka jest tego przyczyna? Nie poprzestawaj na prostych odpowiedziach, drąż, szukaj przyczyn złego samopoczucia, stresu, nerwów, czasem są zupełnie gdzie indziej niż myślisz.

4. Odetnij niewspierające relacje choć nie wiem jak będzie to bolało, a będzie. To wpisowe do dobrego, szczęśliwego życia. Otocz się osobami, które cię szanują i cenią.

5. Już nigdy nie przestawaj dbać o siebie. Nigdy nie daj sobie wmówić, że jesteś egoistką bo chcesz być szanowana, szczęśliwa i spokojna. Troszcz się o swój dobrostan emocjonalny i fizyczny, bo to daje pewność siebie i podnosi atrakcyjność w oczach partnera. Jeśli nie wyślij go na terapię lub odejdź…

Masz wiedzę. Idź i wybierz w zgodzie ze sobą, tą nową sobą, pełną spokoju, szacunku, miłość do siebie. Nie pozwól, by szkodliwe schematy definiowały Twoją przyszłość, mówiły jak masz żyć. Nie pozwól schematom decydować za Ciebie. ©℗

Agata BARYŁA