Walka z suszą należy do podstawowych działań Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. W tym sezonie wdraża ono konkretne rozwiązania mające na celu zatrzymywanie wody w glebie i pomoc rolnikom. Ważną rolę w walce z wyniszczającym gospodarkę zjawiskiem suszy odgrywają także samorządy i… pojedynczy mieszkańcy.
– To temat, który dotyczy nas wszystkich i tylko współdziałanie przyniesie wymierne efekty – mówi Marek Duklanowski, dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie.
Poprzedni sezon pokazał, że zmiany klimatyczne oraz wieloletnie zaniedbania, zwłaszcza z pierwszych lat po transformacji ustrojowej, dotyczące działań proretencyjnych doprowadziły do obecnej sytuacji: zatrzymywanie wody w środowisku jest na niewystarczającym poziomie, co przy niskich opadach i wysokich temperaturach powoduje suszę. Zjawisko to boleśnie dotyka rolników, odbijając się na całej gospodarce. Wody Polskie przygotowały program inwestycyjny „Stop suszy”, konsultowany z samorządami i wychodzący naprzeciw ich oczekiwaniom.
– Zarząd Zlewni w Gryficach przygotował pilotażowy projekt, który został zaakceptowany przez Wody Polskie w Warszawie – informuje M. Duklanowski. – Celem jest retencja korytowa, czyli zatrzymanie spływającej wody tak, by pozostawała w miejscach, w których jest potrzebna, ale też by nie zalewała na przykład dróg czy pól uprawnych. Podniesienie zwierciadła spowoduje zwiększenie ilości wody w cieku do maksymalnego poziomu, bez zagrożenia powodzią, ale i z możliwością wykorzystania tej „wodnej nadwyżki” w sytuacji, kiedy będzie to potrzebne – w samym cieku, w jego dopływach, a także w sąsiadujących kanałach i rowach. Wiemy, że sytuacja w rolnictwie jest już bardzo trudna, a z tygodnia na tydzień będzie się pogłębiać. Wchodzimy w okres wzmożonej wegetacji roślin, a wody jest bardzo mało. W niektórych ciekach wręcz nie ma jej wcale.
Inwestycje w regionie są także pokłosiem konsultacji społecznych, które się odbyły w Szczecinie i w Koszalinie w ramach programu „Stop suszy”. Jak mówi dyrektor szczecińskiego RZGW, zaprezentowano wtedy projekt podnoszenia poziomu wody w jeziorach, np. w Morzycku czy Marianowie.
– Mieszkańcy Pomorza Zachodniego zgłosili kilkadziesiąt wniosków dotyczących rozmaitych projektów retencyjnych – dodaje. – Dotyczyły one np. odmulenia zbiorników retencyjnych, żeby zwiększyć ich pojemność. Rośnie zainteresowanie tym tematem i świadomość, jak poważnym problemem jest susza.
W 2019 roku RZGW w Szczecinie, w porozumieniu z Solidarnością Rolników Indywidualnych, przygotował projekt uproszczonego dostępu do wody w celach nawadniania gruntów. Nie jest wykluczone, że ta inicjatywa będzie kontynuowana tego lata, choć jest to w dużej mierze uzależnione od zainteresowania rolników.
– Jesteśmy przed rozmowami ze środowiskiem rolniczym – informuje dyrektor RZGW. – Być może trzeba ten program traktować nie jako wprowadzany co sezon, a będący z nami już na stałe.
Działania przeciwko suszy to nie tylko twarde inwestycje, ale i edukacja. Przedstawiciele Wód Polskich podczas roku szkolnego odwiedzają szkoły podstawowe i uczą najmłodszych o konieczności oszczędzania wody. Na rok 2020 przygotowany był plan spotkań z Radami Osiedla oraz związkami działkowców. Obecnie, z powodu epidemii, je odłożono, ale idea szerzenia wiedzy na temat oszczędzania wody pozostaje aktualna.
– Zamiana wanny na prysznic, zakręcanie wody, gdy myjemy zęby – proste rzeczy, a w dużej skali naprawdę skuteczne – podaje przykłady M. Duklanowski. – Potrzeba nam zmiany sposobu myślenia społecznego, ale i zachęt dla samorządu, by miasta i gminy chciały uświadamiać mieszkańców, że oszczędzanie wody jest konieczne. We Wrocławiu uruchomiono program „Złap deszcz”, który marketingowo okazał się sukcesem, ale bardzo szybko zabrakło środków na jego realizację. Wody Polskie chcą edukować mieszkańców, że ważne jest gromadzenie wody deszczowej i podlewanie nią ogrodu. Instalacje przyczyniające się do oszczędzania wody są dość drogie i rolą samorządów mogłoby być, choćby na wzór Wrocławia, ich dofinansowanie.
(ek)
Fot. RZGW
Na zdjęciu: Celem pilotażowego projektu, przygotowanego przez Zarząd Zlewni w Gryficach, jest tzw. retencja korytowa.
