Odsłonięto tablicę upamiętniającą polskich robotników przymusowych

Tablica w ZUW będzie przypominać o mrocznym okresie relacji między Polską a Trzecią Rzeszą. Fot. Dariusz GORAJSKI  

W holu głównym Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie odsłonięto tablicę upamiętniającą Polaków wywiezionych do III Rzeszy do przymusowej pracy. Uczestnicy wydarzenia przypomnieli, że niewolnicza praca naszych rodaków była jednym z elementów, które budowały potęgę gospodarczą niemieckich firm.

- Niemcy liczyli, że pojadą do pracy na zaproszenie, bo proponowali strawę, dobre warunki życia, ale nie spotkało się to z szerokim odzewem, były łapanki, były pobory - opowiada sekretarz generalny Stowarzyszenia Polaków Poszkodowanych Przez III Rzeszę Andrzej Mossakowski. - Ludzie, którzy znaleźli się na terenie III Rzeszy i terenach podbitych, nie mieli wynagrodzenia za pracę, chodzili z literką „P”. Nie mogli iść na mszę, nie mogli zawrzeć związku małżeńskiego, byli bici często. W instrukcjach, jak postępować z Polakami, pisano, że bicie spełnia dobrą rolę.

Wicewojewoda zachodniopomorski Bartosz Brożyński przypomniał, że prawie 3 mln Polaków, w tym dzieci, zostało zesłanych do przymusowej pracy, często katorżniczej, bez przerwy i bez wytchnienia, odbierającej zdrowie, a czasami życie.

- Jestem przedstawicielem pokolenia, które nigdy nie czuło zagrożenia wojną - zauważył samorządowiec. - Dopiero dwa lata temu poczuliśmy to zagrożenie. Wojna, która trwa za naszą wschodnią granicą, jest wielkim zagrożeniem, i tak to czujemy. Dlatego dobrze, że jest ta tablica. Przypomina, że wojna to zło. Wskazuje, jak ważne są dobre relacje z naszymi zachodnimi partnerami.

Poseł Prawa i Sprawiedliwości i były wojewoda Zbigniew Bogucki opowiadał o tym, że troje z jego dziadków było przymusowymi robotnikami. Pracowali w okolicach Rostocku, czyli niedaleko dzisiejszej granicy polsko-niemieckiej. Podkreślił, że Polacy podczas wojny byli traktowani przez niemieckich nazistów jako podludzie.

- Musimy budować dobre relacje z sąsiadami, one są szczególnie ważne tutaj, w Szczecinie i na Pomorzu Zachodnim, ale trzeba też odważnie, śmiało, prawdziwie mówić o tym, że proces pojednania jest wciąż drogą - stwierdził Zbigniew Bogucki.

Krzysztof Męciński, dyrektor szczecińskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, powiedział:

- Wiele niemieckich firm, które do dzisiaj istnieją, swoją potęgę zbudowały właśnie w tamtym czasie. Musimy o tym pamiętać, musimy pamiętać o tych wszystkich rodzinach, o robotnikach przymusowych.

W latach 1939-1945 jedynie na terenie prowincji Pomorze przebywało 225 190 robotników przymusowych oraz 81 316 jeńców wojennych. Wśród nich największą liczbę stanowili Polacy (116 000), którzy na te tereny byli przywożeni już w pierwszych miesiącach wojny z takich miast jak: Bydgoszcz, Toruń, Łódź. Trafiali oni, często w wyniku łapanek, do obozów formujących się na wsiach (do prac w rolnictwie) oraz w miastach (m.in. do prac budowlanych, drogowych oraz w przedsiębiorstwach).

Szczecin, jako największe miasto w tym rejonie od samego początku wojny stał się konglomeratem obozów pracy przymusowej i obozów jenieckich. Na terenie miasta i jego najbliższych okolic można wymienić ok. 135 obozów. Największe obozy na terenie Szczecina to: Pommersche Zuckersiederei - zlokalizowany na Łasztowni przy rafinerii cukru, Merkurlager – należący do stoczni Stettiner Oderwerke, Pomolager – należący do zakładów budowy silników Pommersche Motorenbau (ok. 4 tys. osób). Dużym ośrodkiem pracy przymusowej była także fabryka benzyny syntetycznej w Policach, wokół której skupiono kompleks 8 obozów, w tym fillię KL Stutthof – Auβenlager Pölitz. Więźniowie byli kierowani do najcięższych prac, otrzymywali głodowe wyżywienie, a warunki ich zakwaterowania były poniżej jakichkolwiek standardów. Za przewinienia karano biciem, kierowaniem do obozów wychowawczych lub śmiercią. ©℗

Alan Sasinowski