Rozmowa z prof. Lidią Skuzą z Wydziału Biologii Uniwersytetu Szczecińskiego, przewodniczącą Komitetu Okręgowego Olimpiady Biologicznej.
Ogólnopolska Olimpiada Biologiczna odbywająca się w Polsce od ponad 45 lat – w tym roku po raz drugi, na etapie okręgowym, zostanie zorganizowana przez Wydział Biologii Uniwersytetu Szczecińskiego – jedyną jednostkę naukowo-badawczą w północno-zachodniej Polsce posiadającą pełne prawa akademickie w dziedzinie nauk biologicznych. Jaka jest idea tego przedsięwzięcia?
Olimpiada Biologiczna jest konkursem dla najlepszych uczniów szkół ponadgimnazjalnych, których zainteresowania skupiają się wokół biologii. Daje możliwość sprawdzenia swojej wiedzy teoretycznej, a także praktycznej. Wymaga także wykonania pracy badawczej. Głównym celem olimpiady jest zaś wspieranie szczególnie uzdolnionych uczniów o zainteresowaniach przyrodniczych i ich opiekunów – nauczycieli biologii pracujących w szkołach ponadgimnazjalnych
Od ubiegłej edycji wiele się zmieniło. Zasady konkursu zostały nieco przeformułowane. Co zmieniono i jaki był tego cel?
Reformę regulaminu krajowych Olimpiad Biologicznych (OB) przeprowadzono w 2016 roku, aby upodobnić je maksymalnie do zawodów Międzynarodowych Olimpiad Biologicznych (IBO), bowiem od wielu lat obserwowano wzrost znaczenia egzaminów o charakterze praktycznym. Większa waga egzaminu teoretycznego i mało znaczący egzamin praktyczny zmniejszały szanse naszych olimpijczyków na sukces w zawodach międzynarodowych, w których od lat nasi laureaci nie odnotowywali żadnych większych osiągnieć. Tak więc od poprzedniej edycji olimpiady egzaminy podczas zawodów centralnych sprawdzają zarówno wiedzę, jak i umiejętności – z wyraźną przewagą oceny umiejętności praktycznych.
Nałożyło to na Komitety Okręgowe dodatkowy obowiązek przygotowania laureatów zawodów II stopnia do części praktycznej. Pracownicy Wydziału Biologii w związku z tym przeprowadzili w tym roku dwudniowe warsztaty dla uczniów zakwalifikowanych do III etapu olimpiady, podczas których zostali przeszkoleni w zakresie obsługi podstawowego sprzętu laboratoryjnego, morfologii i anatomii roślin i zwierząt, a także biologii komórki i biologii molekularnej.
Aktualnie etap centralny jest podzielony na trzy części: praktyczną, teoretyczną oraz obronę pracy badawczej. Ostatni etap zawodów ma na celu wyłonienie 60 finalistów i laureatów OB.
Nowa formuła konkursu wpłynęła już na sukces polskich uczniów w międzynarodowej klasyfikacji? Jak nasi uczniowie wypadają na tle młodzieży z innych krajów?
Już po jednej edycji olimpiady nasi reprezentanci zdobyli 3 srebrne i 1 brązowy medal. Jest to wspaniały wynik, na który czekano od kilkunastu lat. Potwierdziło to słuszność wprowadzonych rok wcześniej zmian. W klasyfikacji ogólnoświatowej przodują kraje azjatyckie, jednak medale corocznie zdobywali również przedstawiciele Czech i Niemiec. Tegoroczna edycja IBO odbędzie się w lipcu 2018 roku w Teheranie. Oprócz egzaminu teoretycznego odbędzie się jak zwykle egzamin praktyczny, obejmujący m.in. biochemię i biologię molekularną.
W jaki sposób można by zachęcić młodzież do wzięcia udziału w olimpiadzie?
Udział w Olimpiadzie Biologicznej jest nagrodą dla najlepszych uczniów i wymaga wszechstronnej wiedzy biologicznej i bioinformatycznej. Dodatkowym utrudnieniem jest konieczność wykonania doświadczenia lub obserwacji przeprowadzonych przez ucznia samodzielnie w szkole, pracowni lub w terenie. Pomimo tego w olimpiadzie corocznie bierze udział ogromna rzesza pasjonatów biologii. W roku szkolnym 2016/2017 do zawodów przystąpiło prawie 1,5 tys. uczniów. Do finału zakwalifikowało się 99 uczestników, w tym 13 uczniów z okręgu szczecińskiego. Nagrodą dla finalistów jest przede wszystkim zaliczenie egzaminu maturalnego z biologii oraz indeks wybranej uczelni – to duża motywacja.
Do olimpiady pozostało jeszcze trochę czasu, jak wyglądają procedury związane z udziałem w tym przedsięwzięciu?
47. edycja OB już się rozpoczęła. Uczestnicy – 7 października – przystąpili do I etapu w szkołach, a teraz są na etapie przygotowywania pracy badawczej, którą muszą zdeponować w repozytorium udostępnionym przez system elektroniczny do 8 stycznia 2018 roku. Do 15 stycznia odbywać się będzie weryfikacja formalna prac, dopuszczająca uczestnika do egzaminu pisemnego zawodów II stopnia, które odbędą się 20 stycznia 2018 roku w siedzibie Wydziału Biologii US.
Jakie w tym roku wyzwania stoją zatem przed Wydziałem Biologii US jako organizatorem okręgowej olimpiady?
Podczas organizacji zawodów okręgowych będziemy bazować na naszych doświadczeniach z poprzedniej edycji, której patronował m.in. Prezydent Miasta Szczecin, Wojewoda Zachodniopomorski oraz Wojewoda Lubuski. Organizację możemy uznać za udaną – spotkaliśmy się z wieloma wyrazami sympatii ze strony uczestników i nauczycieli podczas i po zakończeniu zawodów okręgowych. Chcieliśmy pokazać się jako wydział z jak najlepszej strony i myślę, że dokonaliśmy tego mając wsparcie władz dziekańskich i rektorskich. Uczestnikom staraliśmy się zapewnić jak najlepsze warunki do pisania, natomiast opiekunom wypełnić czas prezentacjami kół naukowych, dyskusją dotyczącą przygotowania prac badawczych oraz wykładami. W tym roku również zapraszamy na szereg imprez towarzyszących, przede wszystkim wykład profesora Dariusza Wysockiego. Aby odpowiednio uhonorować sukcesy uczniów i nauczycieli, przewidujemy, tak jak poprzednio, nagrody oraz dyplomy. Przed zawodami centralnymi zaprosimy również uczniów na warsztaty przygotowujące do egzaminu praktycznego. W tym miejscu pragnę podziękować wszystkim członkom KOOB w Szczecinie za ogromne zaangażowanie i pracę podczas samych zawodów, a także w trakcie trwania całej edycji olimpiady. Praca Komitetu Okręgowego nie ogranicza się bowiem tylko do organizacji zawodów II stopnia. Członkowie KO współpracują ze szkołami od momentu zgłoszenia ucznia do olimpiady, weryfikują tematy prac badawczych, weryfikują klucz odpowiedzi bezpośrednio po zawodach okręgowych, a także przygotowują pytania czy recenzują prace badawcze – to naprawdę dużo pracy.
Zaangażowanie Wydziału Biologii w organizację olimpiady wpłynęło na pojawienie się w murach uczelni olimpijczyków tej dyscypliny?
Tak. Już w tym roku kilkoro olimpijczyków, uczestników zawodów II stopnia, podjęło studia na kierunku genetyka i biologia eksperymentalna. Jest to niewątpliwy sukces, gdyż przez dłuższy czas nie mogliśmy jako wydział pochwalić się takim wynikiem. Cieszy nas to niezmiernie, ponieważ WB może zaoferować kształcenie w nowoczesnych salach wykładowych i laboratoryjnych, wyposażonych w wysokiej klasy aparaturę badawczą. Oprócz biologii oraz genetyki i biologii eksperymentalnej, oferujemy kształcenie na wielu kierunkach, m.in. biotechnologii, mikrobiologii i biologicznych podstawach kryminalistyki. Na WB można również zdobyć tytuł inżyniera, studiując na kierunku ochrona i inżynieria środowiska przyrodniczego.
Styczeń to również miesiąc kiedy na WB odbywa się Noc Biologów, co w tym roku uczelnia będzie miała do zaproponowania w ramach tego przedsięwzięcia?
Noc Biologów jest imprezą, która od kilku lat gromadzi bardzo wielu Szczecinian i gości z regionu. Oprócz warsztatów, wykładów i laboratoriów, które co roku pojawiają się w naszej ofercie podczas tego wydarzenia, zaplanowano szereg nowych ciekawych zajęć. Zainteresowani szczegółowe informacje znajdą na stronie internetowej Wydziału Biologii US http://wb.usz.edu.pl/.
Dziękuję za rozmowę.
