W projekcie nowelizacji ustawy o rewitalizacji Odry, która ma umożliwić renaturyzację rzeki i poprawić jej zdolność do samooczyszczania, rząd proponuje m.in. wykreślenie części przewidzianych wcześniej inwestycji budowlanych w dorzeczu Odry i ustalenie katalogu działań naprawczych.
W poniedziałek w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów ukazał się projekt ustawy o zmianie ustawy o rewitalizacji rzeki Odry oraz niektórych innych ustaw. Podkreślono, że kluczowe jest zmniejszenie zanieczyszczenia solą, zmniejszenie ilości substancji biogennych w wodzie oraz poprawa stanu rzek zasilających Odrę.
Zaznaczono, że obecnie obowiązująca ustawa z 13 lipca 2023 r. o rewitalizacji rzeki Odry "koncentruje swoje uregulowania na kwestiach inwestycyjnych, w ramach którego pomija cel kluczowy - doprowadzenie do możliwości samooczyszczenia się rzeki". Dlatego w noweli postuluje się uchylenie przepisów określających katalog inwestycji dla Odry. "Zawarcie w treści (...) ustawy kazuistycznego katalogu inwestycji o charakterze budowlanym zlokalizowanych na ciekach wodnych na obszarze dorzecza Odry powiązane z przepisem dającym możliwość otrzymania dotacji z budżetu państwa nie zapewnia skutecznego przeciwdziałania utrzymującemu się zanieczyszczeniu wód rzeki Odry (...) przede wszystkim z uwagi na odległy horyzont czasowy pojawienia się pierwszych pozytywnych skutków tego rodzaju działań, a także ich niedostosowanie do potrzeb rozwoju możliwości samooczyszczania się rzeki Odry" - stwierdzono.
W miejsce tego rozwiązania proponuje się określenie w ustawie katalogu działań renaturyzacyjnych.
Dodano, że katalog takich działań będzie obejmować działania techniczne i nietechniczne nakierowane na zwiększenie potencjału zlewni Odry do samooczyszczania, stabilizacji odpływu oraz poprawy stanu ekologicznego wód. Podano, że przewiduje się prowadzenie czterech grup tego rodzaju działań: prace utrzymaniowe, których katalog zawarto w ustawie Prawo wodne, działania o charakterze renaturyzacyjnym, polegające na zwiększeniu potencjału wód zlewni Odry do samooczyszczania, stabilizacji odpływu oraz poprawy stanu ekologicznego. Trzecia grupa to działania służące ochronie zasobów wodnych Odry m.in.: budowa bystrzy trwale związanych z gruntem lub wymagających ciężkich umocnień i konstrukcji, budowa opasek brzegowych, przebudowa istniejących przepustów na przepusty z piętrzeniem, rewitalizacja i odtwarzanie starorzeczy, odsuwanie wałów przeciwpowodziowych i przywracanie terenów zalewowych oraz likwidację przegród poprzecznych.
W czwartej grupie działań znajdą się działania stabilizujące, obejmujące budowę bystrzy niezwiązanych trwale z gruntem, przy użyciu wyłącznie żwiru i kamienia, mającą na celu ustabilizowanie korzystnych biologicznie poziomów wody w rzece, budowę stopni, zastawek i progów na rowach, mająca na celu zatrzymanie wody w rowach na obszarach rolnych i leśnych i spowolnienie odpływu wody ze zlewni.
Ponadto w projekcie zaproponowano uproszczony tryb uzyskiwania decyzji o pozwoleniu na realizację tych działań, a także przekierowanie na te działania części wsparcia finansowego, przewidzianego w ustawie o rewitalizacji rzeki Odry.
Zaznaczono też, że w projekcie przewidziany będzie odrębny - względem uregulowań ustawy – Prawo wodne - przegląd pozwoleń wodnoprawnych oraz pozwoleń zintegrowanych na wprowadzanie ścieków do wód na obszarze zlewni rzeki Odry.
Specjalny cykliczny przegląd pozwoleń wodnoprawnych oraz pozwoleń zintegrowanych będzie prowadzony co 2 lata i będzie dotyczył posiadaczy pozwoleń wodnoprawnych oraz pozwoleń zintegrowanych na wprowadzanie ścieków do wód na obszarze zlewni rzeki Odry. Podkreślono, że pozwoli to w "sprawny sposób" kontrolować stan środowiska w dorzeczu rzeki Odry, a także w przypadku naruszeń cofać lub ograniczać obowiązujące pozwolenia.
Projekt noweli zakłada odstąpienie od utworzenia Inspekcji Wodnej jako wyodrębnionej formacji na rzecz wzmocnienia potencjału personalnego i finansowego kontroli w gospodarowaniu wodami.
"Tworzenie w Państwowym Gospodarstwie Wodnym Wody Polskie wyodrębnionej i uzbrojonej formacji podejmującej w swej istocie zadania z obszaru kontroli gospodarowania wodami w żadnej mierze nie przełoży się na poprawę stanu wód rzeki Odry" - wyjaśniono w wykazie, dodając, ze powielałoby to zadania wykonywane przez Państwową Straż Rybacką i Inspekcję Ochrony Środowiska.
Nowela przekierowuje więc "potencjał finansowy" przeznaczonego pierwotnie na Inspekcję Wodną na "wzmocnienie potencjału kadrowego oraz funkcjonalnego kontroli gospodarowania wodami i rezygnacje ze zbytecznych zadań".
Jak wskazano, planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to IV kwartał 2024 r.
