W minionym roku obchodzono stulecie portu Gdynia. Nawiązano do daty 23 września 1922, kiedy to Sejm RP przyjął ustawę w sprawie budowy „portu morskiego przy Gdyni na Pomorzu”. Dokładnie sto lat później na ostrodze Pilotowej odsłonięto pomnik Budowniczych Portu Gdynia w formie ławeczki, z postaciami Tadeusza Wendy i Eugeniusza Kwiatkowskiego.
Początkowo wzniesiono tymczasową przystań dla okrętów Marynarki Wojennej i schronisko dla rybaków (uroczyste otwarcie nastąpiło 23 kwietnia 1923 r. z udziałem prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, okrętów Anglii, Francji i Estonii ), a następnie drewniane molo przeładunkowe, przy którym 13 sierpnia 1923 r. zacumował SS „Kentucky”, pierwszy statek pod obcą banderą. W kolejnych latach port rozbudowywano. Z roku na rok rosły w nim przeładunki. Otwarcie portu i jego rozbudowa spowodowały dynamiczny rozwój Gdyni, która z dniem 4 marca 1926 r. otrzymała status miasta.
1 marca 1930 r. otwarto regularną linię pasażerską z Gdyni do Nowego Jorku. Gdynia była portem macierzystym polskich transatlantyków MS „Piłsudski” i MS „Batory”. Szereg modernistycznych budynków w porcie otrzymało patriotyczne akcenty, np. fronton Dworca Morskiego – rzeźby orłów, a Łuszczarnia Ryżu biało-czerwoną elewację. Uroczyste poświęcenie portu połączone z oddaniem Dworca Morskiego odbyło się 8 grudnia 1933 r. z udziałem prezydenta Ignacego Mościckiego.
Układ urbanistyczny historycznej części miasta i architektura zaliczane są do największych osiągnięć polskiego modernizmu okresu międzywojennego. Z uwagi na białe elewacje budynków, przedwojenną Gdynię nazywano „białym miastem”.
Podczas II wojny światowej Gdynia stała się celem alianckich nalotów. Jednak wielokrotnie większego spustoszenia w porcie dokonały specjalne oddziały niszczycielskie wycofujących się wojsk niemieckich, które z premedytacją zamieniły port w jedno wielkie gruzowisko. Po wojnie ruszyła odbudowa. Port uruchomiono w czerwcu 1945 r. W 1946 reaktywowano wiele linii żeglugowych łączących przed wojną Gdynię ze światem. W 1949 r. utworzono w porcie przedsiębiorstwa rybackie – Arka i Dalmor, a 1 stycznia 1950 r. powołano Zarząd Portu Gdańsk-Gdynia. Z kolei 1 stycznia 1954 r. utworzono Zarząd Portu Gdynia.
Pierwszy stutysięcznik w historii portu, „Manhattan”, wpłynął do Gdyni 15 kwietnia 1963 r. W lipcu 1974 r. gościły tu największe żaglowce świata w ramach operacji Żagiel ’74, a 1 grudnia tego samego roku wpłynął największy w dotychczasowej historii portu statek – „Kasprowy Wierch”, zbiornikowiec o nośności 137 160 t, należący do Polskiej Żeglugi Morskiej. W 1976 r. rozpoczęto budowę terminalu kontenerowego w porcie gdyńskim. Pod koniec 1999 r. powołano spółkę Zarząd Morskiego Portu Gdynia SA. W 2009 r. odbył się tu zlot największych żaglowców świata i start do regat Tall Ship Races 2009.
Do najważniejszych inwestycji portowych ostatnich dekad należy budowa publicznego terminalu promowego, który zaczął funkcjonować w czerwcu 2022 r., a najambitniejszym projektem w powojennej historii portu jest planowana budowa portu zewnętrznego.
(ek)
