Rozwój sektora offshore wind, inwestycje w Szczecinie i Świnoujściu, unijne granty, zmiany, otwarcie na perspektywę zielonego rozwoju – tak w skrócie został podsumowany rok 2024 przez Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście. W obydwu portach przeładowano w tym czasie ponad 32,3 mln ton. To o 8,5 proc. mniej, niż w 2023 roku, jednak spółka postrzega ten wynik pozytywnie.
– Na ten wynik patrzymy z optymizmem, ponieważ w drugiej połowie minionego roku udało się przezwyciężyć trwający od końca 2022 roku trend spadkowy – powiedział Jarosław Siergiej, prezes ZMPSiŚ.
Ostatni kwartał 2022, cały rok 2023 oraz pierwsze półrocze 2024 charakteryzowały się spadkami przeładunków wynikającymi z zakończenia akcji importu węgla z niemal całego świata, w związku z embargiem na dostawy tego surowca z Rosji. W roku 2023 ustał również tranzyt towarów ukraińskich do polskich portów morskich.
Ostatecznie spadkowe tendencje udało się powstrzymać w połowie minionego roku.
Region stawia na offshore wind
W zespole portów cały czas zachodzą zmiany, by nadążyć za zmieniającym się rynkiem i sprostać nowym wymaganiom. W Zachodniopomorskiem mocno się rozwija sektor offshore wind, czyli morskiej energetyki wiatrowej.
ZMPSiŚ 16 stycznia podpisał umowę z hiszpańską firmą Windar – inwestor zbuduje na Ostrowie Grabowskim w Szczecinie fabrykę elementów konstrukcyjnych morskich farm wiatrowych, takich jak wieże, maszty, fundamenty turbin.
Z końcem 2024 roku zamknięto pierwszy etap ważnego projektu prowadzonego w Świnoujściu pn. „Budowa zdolności przeładunkowej portu morskiego w Świnoujściu do obsługi potrzeb morskiej energetyki wiatrowej”. Powstały trzy nowe nabrzeża, dla których 24 grudnia uzyskano pozwolenie na użytkowanie z klauzulą ostateczności. Pierwsze dwa to blisko pół kilometra gotowych do użytkowania nabrzeży, trzecie zaś zostało przygotowane jako punkt wyjścia do drugiego etapu inwestycji. Już w styczniu bowiem ZMPSiŚ składa wniosek (podobnie jak w I etapie) o unijne dofinansowanie w ramach programu CEF2 zadania będącego kontynuacji projektu. Budowa dwóch kolejnych ciężkich nabrzeży wraz z rampą ro-ro umożliwi w sposób jednoczesny i bezkolizyjny realizację dwóch morskich farm wiatrowych. Dzięki powstałej infrastrukturze portowej nastąpi przyspieszenie transformacji energetycznej Polski oraz pozostałych państw członkowskich UE z regionu Morza Bałtyckiego.
Ponadto w lutym zeszłego roku Zarząd Portów Szczecin i Świnoujście. dołączył do prestiżowego grona Offshore Wind Port Alliance, który tworzą porty z Danii, Belgii, Holandii, Wielkiej Brytanii, Francji i Niemiec. Sojusz ma na celu optymalizację wykorzystania morskiej energii wiatrowej, aby osiągnąć bardzo ambitne cele Europy w tym obszarze.
Głębokowodny terminal kontenerowy
To flagowa inwestycja ZMPSiŚ. W Świnoujściu, na wschód od terminalu LNG ma powstać najnowocześniejszy głębokowodny terminal kontenerowy na Bałtyku. Rok 2024 upłynął pod znakiem zawierania umów, uzyskiwania wymaganych dokumentów oraz szeroko pojętego przygotowania tego strategicznego dla regionu i Polski przedsięwzięcia. Projekt pn. „Budowa dostępu morskiego i lądowego do głębokowodnego terminalu kontenerowego w porcie zewnętrznym w Świnoujściu” 17 kwietnia uzyskał decyzję lokalizacyjną dla inwestycji wydaną przez wojewodę zachodniopomorskiego. Niestety, nie udało się otrzymać ostatecznej decyzji środowiskowej, która od roku jest w procedurze odwoławczej. Spółka spodziewa się, że Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska wyda tę decyzję w tym miesiącu.
Niezależnie od rozstrzygnięć urzędowych, zarząd podjął dialog ze społecznością lokalną Świnoujścia: odbyły się spotkania z mieszkańcami i radnymi miasta oraz dzielnicy Warszów, w której ma powstać inwestycja.
Szczecin otwarty na większe statki
W szczecińskim porcie kontynuowano długoterminowe projekty: „Poprawa dostępu do portu w rejonie Basenu Kaszubskiego” oraz „Poprawa dostępu do portu w rejonie Kanału Dębickiego”. Obydwa są współfinansowane ze środków z Unii Europejskiej z Funduszu Spójności w ramach programu operacyjnego Infrastruktura i Środowisko i zakończą się w połowie br. Służą przystosowaniu obszaru portu do głębokości technicznej 12,5 m – to, razem z pogłębionym torem wodnym ze Świnoujścia do Szczecina, sprawia, że szczeciński port może obsługiwać większe niż do tej pory statki.
Zaczęły już funkcjonować zmodernizowane nabrzeża, np. Dąbrowieckie w rejonie Basenu Kaszubskiego, z nowoczesną infrastrukturą do bezpiecznej obsługi przeładunków kwasu siarkowego, a także zupełnie nowe nabrzeża, m.in. Norweskie przy Kanale Dębickim. To dzięki tej ostatniej inwestycji na Ostrowie Grabowskim zostanie zbudowana wspomniana już fabryka Windar, a także możliwe było podpisanie w grudniu umowy na dzierżawę działki z trójmiejskim konsorcjum Tridente. Powstanie tam uniwersalny terminal przeładunkowy oraz nowoczesna cementownia bazująca na najnowszych technologiach i ekologicznych rozwiązaniach.
Rozbudowa terminalu LNG
Trwająca od kilku lat rozbudowa terminalu LNG w Świnoujściu miała w minionym roku swój szczęśliwy finał: 29 lutego zostało wydane tzw. świadectwo przejęcia dla inwestycji realizowanej przez ZMPSiŚ. Powstało nowe stanowisko z funkcjami rozładunku i załadunku gazu skroplonego w porcie zewnętrznym w Świnoujściu.
Prace prowadzone przez operatora terminalu, spółkę Gaz-System, w tym budowa trzeciego zbiornika na LNG, zakończyły się jesienią, dzięki czemu pod koniec listopada pierwszy gazowiec – „Lech Kaczyński” – przybił do nowego stanowiska. Do trzeciego zbiornika, który powstał podczas rozbudowy, w ramach końcowych testów dostarczono w sumie 160 tys. m sześc. LNG. Z kolei w grudniu po raz pierwszy załadowano oraz rozładowano statek małej skali (tzw. small scale LNG). Testy przeprowadzono z powodzeniem w ramach rozbudowy instalacji.
Do tej pory terminal miał możliwość wyłącznie rozładunku dużych jednostek. Dzięki nowemu nabrzeżu oraz trzeciemu zbiornikowi zwiększył się potencjał techniczny całego obiektu oraz zyskał on nowe funkcjonalności, w tym właśnie możliwość załadunku oraz rozładunku mniejszych jednostek (o pojemności do 30 tys. m sześc. LNG).
Teraz można nie tylko odbierać, ale też eksportować skroplony gaz, co znacząco zwiększa konkurencyjność terminalu i wzmacnia międzynarodową pozycję Polski. Ponadto tankować tu mogą bunkierki zaopatrujące w paliwo statki mające napęd LNG.
Świnoujski terminal odgrywa ważną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego kraju. W ub. roku było 61 dostaw, dzięku którym 10,6 mln m sześc. LNG dotarło do Polski drogą morską. Zregazyfikowano 5,6 mld Nm sześc. gazu, ponadto 11 tysięcy cystern zostało załadowanych LNG.
Promowe Świnoujście
Już pod koniec 2023 roku infrastruktura terminalu promowego w Świnoujściu została przystosowana do obsługi transportu intermodalnego. Dzięki inwestycji możliwa jest obsługa promów o długości do 270 m i przeładunek jednostek intermodalnych. Nabrzeża zmodernizowano i znacząco wydłużono, powstała niezbędna infrastruktura techniczna, place manewrowe oraz zapewniono odpowiedni dostęp drogowy i kolejowy. Projekt realizowano w ramach instrumentu CEF 2014-2020 i to dzięki niemu wagony wróciły po latach przerwy na Bałtyk.
Pilotażowy przeładunek naczep intermodalnych odbył się 8 grudnia, a odpowiadała za niego firma Freightliner PL.
Ponadto w kwietniu ruszyło nowe połączenie promowe ze Świnoujścia do Szwecji – jednostka „Finnlines” kursuje do szwedzkiego Malmö.
Pod koniec lipca natomiast na linii do Ystad pojawił się nowy prom PŻB: „Varsovia”.
Nowe granty i dofinansowania
ZMPSiŚ 8 maja podpisał umowę na dofinansowanie projektu pn. „Budowa multimodalnego kolejowego węzła przeładunkowego na Półwyspie Ostrów Grabowski w porcie szczecińskim”. To pionierskie przedsięwzięcie, które będzie miało charakter podwójnego – cywilnego i militarnego –przeznaczenia. Dofinasowanie pochodzi z instrumentu CEF2 Military Mobility na lata 2021 – 2027.
Z kolei 9 października podpisano umowę grantową na dofinansowanie projektu „Rozwój infrastruktury portowej do odbioru odpadów ze statków w porcie morskim Świnoujście”. Celem jest poprawa dostępności oraz zwiększenie bezpieczeństwa odbioru odpadów ze statków w świnoujskim porcie.
– To inwestycja w rozwój zrównoważonej i inteligentnej infrastruktury portowej – podkreślał prezes Siergiej, odbierając grant z rąk przedstawicieli Komisji Europejskiej.
Nowoczesny punkt odbioru odpadów to także ochrona środowiska morskiego przed negatywnymi skutkami zrzutu odpadów przez statki do wód morskich. Projekt uzyskał wsparcie w ramach Instrumentu CEF na lata 2021 – 2027.
Spółka 25 października otrzymała potwierdzenie przyznania grantu w ramach programu Interreg South Baltic dla projektu badawczego w zakresie dekarbonizacji sektora morskiego i jej wpływu na transformację w kierunku zielonej energii. Przyznany grant umożliwi w roku 2025 i 2026 opracowanie istotnych z punktu widzenia dalszego rozwoju portu dokumentacji studyjnych, obejmujących przekształcanie głównych obszarów działalności portu na nisko- oraz zeroemisyjną.
(ek)
