21 lutego rozpoczął się tydzień pomocy osobom pokrzywdzonym przestępstwem, który jest różnie obchodzony. Ja wpadłam na pomysł, by uczcić go w formie edukacji i opowiedzieć o instytucji, która istnieje, jest dostępna, nie wymaga specjalnego zachodu i mało kto o niej wie, a jeszcze mniej z tej pomocy korzysta. O czym mówię? O instytucji kompensaty. Ofiary przestępstw oraz ich rodziny – poczytajcie!
Kompensatę możesz otrzymać, jeżeli w wyniku czynu zabronionego doznałeś ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia trwających dłużej niż 7 dni. Nie ma znaczenia, czy jest to przestępstwo umyślne bądź nieumyślne, czy miało miejsce zastosowanie przemocy. Ważne jest, czy wystąpił opisany wyżej skutek.
Jeżeli ofiara czynu zabronionego poniosła śmierć, o kompensatę możesz się ubiegać, jeżeli ofiara była dla ciebie: małżonkiem lub konkubentem, rodzicem, dziadkiem, pradziadkiem, dzieckiem – także adoptowanym – wnukiem lub prawnukiem.
Nie ma znaczenia, czy pozostawałeś na utrzymaniu ofiary.
Jeżeli jesteś krewnym lub osobą pozostającą na utrzymaniu ofiary czynu zabronionego, która pozostała przy życiu, w takim przypadku kompensata przysługuje wyłącznie ofierze czynu zabronionego.
Policja lub prokuratura powinny zostać zawiadomione o popełnieniu czynu zabronionego, ponieważ odpis zawiadomienia należy załączyć do wniosku o przyznanie kompensaty. Nie musisz robić tego osobiście. Prokurator, który będzie prowadził w tej sprawie postępowanie przygotowawcze, udzieli ci pomocy w uzyskaniu kompensaty. Pamiętaj, że złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa uwiarygodni twoje żądanie w sytuacji, gdy sprawca nie został wykryty.
Wniosek o kompensatę możesz złożyć, zanim zostanie zakończone postępowanie prowadzone przez prokuraturę (policję) lub sąd. Decyzja o przyznaniu kompensaty może zapaść, zanim zakończy się postępowanie karne.
Dochodzenie odszkodowania od sprawcy ma sens tylko wtedy, gdy istnieje realna szansa, że je od niego otrzymasz. W sytuacji, gdy nie będzie możliwe zapłacenie przez sprawcę odszkodowania, możesz wystąpić o kompensatę bez konieczności wcześniejszego występowania przeciwko sprawcy.
Kompensata przysługuje niezależnie od tego, czy sprawca czynu zabronionego został ustalony lub skazany. W takim przypadku w toku postępowania o przyznanie kompensaty powinieneś wykazać, że zdarzenie, w związku z którym dochodzisz kompensaty, było czynem zabronionym.
Ubiegając się o kompensatę, pamiętaj, że wniosek powinieneś złożyć nie później niż w terminie 5 lat od dnia jego popełnienia. Wniosek złożony po tym terminie nie zostanie uwzględniony.
Katalog jest długi i pozostaje otwarty, ale przykładowo mogą to być:
• koszty związane z leczeniem (leczenie – leczenie szpitalne lub ambulatoryjne, rekonwalescencja)
• dodatkowe potrzeby lub koszty wynikające z uszczerbku na zdrowiu (tj. opieka i pomoc, tymczasowe lub stałe leczenie, długotrwała fizjoterapia, dostosowanie miejsca zamieszkania, specjalne wyposażenie itp.)
• trwały uszczerbek na zdrowiu (np. kalectwo i inna trwała niepełnosprawność)
• utrata zarobków w trakcie leczenia oraz po jego zakończeniu (w tym utracone zarobki i utrata zdolności do pracy zarobkowej lub obniżenie standardu życia itp.)
• kompensata z tytułu skradzionej lub zniszczonej własności
• ból i cierpienie ofiary
W przypadku osób uprawnionych lub krewnych ofiary:
• koszty pogrzebu, koszty leczenia (np. terapia dla członka rodziny, leczenie ambulatoryjne lub szpitalne, rehabilitacja)
• utrata środków utrzymania lub utracone możliwości
• ból i cierpienie krewnych lub osób uprawnionych/kompensata dla osób pozostających przy życiu po śmierci ofiary czynu zabronionego
Kompensata jest wypłacana jednorazowo. Wypłaca ją sąd, który wydał orzeczenie o jej przyznaniu w terminie miesiąca od uprawomocnienia się tego orzeczenia. Koszty pokrywa Skarb Państwa.
Twoja sytuacja finansowa nie ma znaczenia dla ubiegania się o kompensatę. Przy rozpoznawaniu twojego wniosku ważne będzie ustalenie, czy możesz dostać odszkodowanie od sprawcy, pomocy społecznej lub z ubezpieczenia. Kompensata zostanie przyznana, jeżeli sąd stwierdzi, że z żadnego z wymienionych źródeł nie otrzymasz odszkodowania.
Jeżeli sąd uzna, że w twojej sprawie nie można dokładnie udowodnić, że należy ci się żądana przez ciebie kwota, może zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności.
Zasadą jest przyznawanie kompensaty jednorazowo.
Kompensata nie może przekroczyć 25 000 zł, a gdy ofiara poniosła śmierć – kwoty 60 000 zł. Przepisy nie określają minimalnej wysokości kompensaty.
Jeśli jest to dla państwa niezrozumiałe, zbyt skomplikowane – zapraszam w każdą środę na dyżur prawnika – pomożemy wypełnić wniosek i złożyć go do odpowiedniego sądu.
prawnik Joanna ŚWIĄTEK-WOJNAROWSKA
