Rak piersi to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet. W 2021 r. zachorowało ich w Polsce ponad 21 tysięcy. Zmarło ponad 6 tysięcy. Wczesne wykrycie nowotworu zdecydowanie zwiększa skuteczność leczenia – rak piersi wcześnie wykryty jest niemal w 100 procentach uleczalny. Dlatego tak ważne jest regularne wykonywanie mammografii oraz samobadanie piersi. Z danych NFZ wynika, że w Zachodniopomorskiem profilaktyczną mammografię wykonuje co trzecia kobieta. Ale są powiaty, w których wykonanie jest jeszcze niższe.
Mammografia to najbardziej czułe i bezpieczne badanie w profilaktyce raka piersi i najlepszy sposób, by wcześnie wykryć zmiany w piersi. Polega na prześwietleniu tkanek piersi promieniami rentgenowskimi. Pozwala znaleźć nieprawidłowości, zanim będzie je można wyczuć.
Od listopada 2023 roku z możliwości wykonania profilaktycznej mammografii mogą korzystać kobiety od 45. do 74. roku życia, czyli o 5 lat młodsze i 5 lat starsze niż poprzednia grupa wiekowa.
– Poszerzenie grupy adresatek programu to większa szansa na wczesne wykrycie zmian. A wczesna diagnoza – to większa szansa na wyleczenie lub lepszą jakość życia – zaznacza Narodowy Fundusz Zdrowia.
Kobiety młodsze niż 45 lat i starsze niż 74 lata, mogą otrzymać skierowanie na mammografię od lekarza specjalisty.
Z badania profilaktycznego może skorzystać kobieta w wieku od 45 do 74 lat, która spełnia jedno z poniższych kryteriów: w ciągu ostatnich 2 lat nie miała mammografii w ramach profilaktyki zdrowotnej (przy określaniu wieku należy wziąć pod uwagę rok urodzenia), zakończyła okres 5 lat od leczenia chirurgicznego raka piersi i pozostaje w trakcie uzupełniającej hormonoterapii (HT) – zalecenie badania co 12 miesięcy, zakończyła leczenie raka piersi i 5-letni proces monitorowania po zakończonym leczeniu – zalecenie badania co 12 miesięcy.
Badanie mammograficzne nie wymaga skierowania. Wystarczy się zgłosić do pracowni, która wykonuje takie badania – stacjonarnej lub mobilnej (mammobus).
– W naszym województwie jest 11 pracowni mammograficznych stacjonarnych: 3 w Koszalinie, po jednej w Kołobrzegu i Szczecinku, 6 w samym Szczecinie – wymienia Małgorzata Koszur, rzeczniczka prasowa Zachodniopomorskiego Oddziału NFZ. – Do miejscowości, w których nie ma pracowni stacjonarnych, dojeżdżają mammobusy. W naszym województwie każdego miesiąca jest od 80 do 100 postojów mammobusów. Za badania w nich płaci NFZ, ale same pobyty organizowane są przez samorządy lokalne. Harmonogram postojów mammobusów jest publikowany na stronie internetowej Oddziału NFZ i na bieżąco aktualizowany.
Z danych NFZ wynika, że w Zachodniopomorskiem profilaktyczną mammografię wykonuje co trzecia kobieta.
– Ale są powiaty, w których wykonanie jest jeszcze niższe – informuje Małgorzata Koszur. – Tak jest w powiatach szczecineckim i gryfickim oraz kołobrzeskim (28 proc.). Ostatnie miejsce zajmuje sam Szczecin. Choć jest tu 6 pracowni stacjonarnych, z profilaktycznej mammografii korzysta zaledwie 27,6 proc. kobiet. Na wyróżnienie zasługują powiaty choszczeński i pyrzycki – tu bada się ponad 40 proc. kobiet. Niewiele mniej niż 40 proc. – w powiatach: drawskim, wałeckim, łobeskim i myśliborskim.
W przypadku raka piersi istnieją czynniki, które mogą przyczyniać się do wzrostu ryzyka zachorowania. Ten nowotwór dotyka przede wszystkim panie, więc one powinny być najbardziej czujne pod tym względem, ale może pojawić się również u mężczyzn. Ważne są także uwarunkowania genetyczne – jeśli w rodzinie ktoś chorował, to również ta uwaga powinna być większa. Wśród czynników zwiększających ryzyko zachorowania wymienia się również: wczesną pierwszą miesiączkę lub późną menopauzę, wiek ponad 50 lat, późne urodzenie pierwszego dziecka, wieloletnie przyjmowanie hormonalnej terapii zastępczej, niewłaściwą dietę, nadwagę, otyłość, niedostateczną aktywność fizyczną, palenie tytoniu.
Niepokoić powinny wszelkie zmiany w obrębie piersi. Konieczna jest konsultacja ze specjalistą, gdy się zauważy: zmianę wielkości i kształtu piersi, która nie ustąpiła po miesiączce, guzki lub zgrubienia wyczuwalne w piersi lub pod pachą, zmianę koloru skóry piersi, wciąganie skóry piersi, zmiany w obrębie brodawki piersi, wyciek z piersi.
Warto regularnie wykonywać samobadanie piersi. Instrukcję można znaleźć na stronach internetowych NFZ, organizacji działających na rzecz zdrowia kobiet czy bezpośrednio od specjalistów podczas licznych otwartych spotkań organizowanych na rzecz promocji zdrowia. Zwłaszcza w październiku, miesiącu świadomości raka piersi, takich spotkań jest wiele. Regularnie informujemy o nich na naszych łamach. ©℗
(sag)
