Powstanie warszawskie to był największy zryw militarny w okupowanej przez Niemców Europie. Niektóre symbole walczącej Warszawy przetrwały czas wojny i utrwaliły się pamięci zbiorowej Polaków.
Znak Polski Walczącej, Godzina „W” i zdobyty po ciężkich walkach gmach PAST-y – to jedne z najważniejszych symboli powstańczej Warszawy.
Znak Polski Walczącej, charakterystyczna powstańcza kotwica z okresu okupacji niemieckiej, symbol Polski Walczącej po raz pierwszy pojawił się na ulicach Warszawy w 1942 r. po tym, jak Komenda Główna AK rozstrzygnęła konkurs na znak, który miał zachęcać Polaków do oporu przeciwko okupantom niemieckim. Autorką projektu była harcerka Anna Smoleńska.
Litera „W” to symbol mniej znany niż powstańcza kotwica, ale jest nie mniej ważny. Będąca kryptonimem godziny wybuchu powstania 1 sierpnia o godz. 17 – literka „W”, czyli walka, ale także Warszawa i wolność.
Inne symbole powstania to gmach PAST-y, który w trakcie powstańczych walk urósł do rangi symbolu. Gmach udało się powstańcom zdobyć 20 sierpnia 1944 r.
Komendant Główny Armii Krajowej w rozkazie z dnia 26.VII 1944 roku nr 1385 nakazał, że w chwili wybuchu powstania żołnierze mają nosić odznaki narodowe w postaci orłów i opasek.
Odznaki: orzełki na czapkach, w razie ich braku biało-czerwony prostokąt 2x5 cm poziomo nad czołem przytwierdzony do nakrycia głowy lub wymalowany na hełmie. Opaski biało-czerwone noszone na prawym ramieniu powyżej łokcia.
Oprócz przedwojennych orłów wojskowych noszono właściwie wszystkie typy godeł, jakie były dostępne: policyjne, urzędnicze, pocztowe, szkolne, emblematy przysposobienia wojskowego, strzeleckie.
Orzeł lub barwy narodowe stawały się równoważnym zamiennikiem munduru, co oznaczało w myśl konwencji genewskiej żołnierzy regularnej armii oraz odpowiednie ich traktowanie.
Tekst i fot. Tomasz GLIŃSKI
