Od 1 września w każdej szkole. Mydło, ciepła woda i pilotaż na podpaski

Szkolne toalety muszą być wyposażone w papier toaletowy i mydło, z kranu ma lecieć ciepła, a nie tylko zimna woda – takie są wytyczne resortu edukacji. Do szkół mają także trafić darmowe podpaski dla dziewcząt. Fot. UM Kołobrzeg  

Do Ministerstwa Edukacji Narodowej i kuratoriów oświaty w całej Polsce wpływały od uczniów i rodziców liczne skargi na brak podstawowych środków higienicznych w wielu szkołach. Tylko zimna woda w kranie, brak mydła do rąk, papieru toaletowego czy ręczników papierowych to w wielu placówkach smutna rzeczywistość. Od 1 września każda szkoła – zarówno ta publiczna, jak i niepubliczna – musi zapewnić uczniom standardowe środki higieniczne. Z MEN popłynął także ważny głos w sprawie wykluczenia menstruacyjnego – dziewczęta już nie będą musiały martwić się o podpaski.

Braki artykułów higienicznych były wykazywane również podczas przeprowadzanych regularnych kontroli w szkołach i placówkach. W związku z tym w rozporządzeniu MEN postanowiono wskazać wprost w katalogu wymaganych środków higieny osobistej: mydło do rąk, papierowe ręczniki lub suszarki do rąk i papier toaletowy. Doprecyzowany obowiązek dla organów prowadzących szkoły wynikający z rozporządzenia wejdzie w życie 11 lipca br. Katalog pozostanie otwarty – zapewnia resort edukacji – nie zamknie możliwości zabezpieczania i finansowania przez organy prowadzące szkoły i placówki innych środków higieny osobistej.

– To bardzo dobra zmiana – uważa pani Anna, matka dwojga uczniów 13-latki i 11-latka, które uczęszczają do szczecińskich podstawówek. – Może w końcu skończą się w szkołach zbiórki pieniędzy na artykuły higieniczne, bo takowe wciąż jeszcze istnieją. Pamiętam je także z własnej edukacji, już wówczas moja mama narzekała, że musi wpłacać pieniądze na papier toaletowy. Ten wstydliwy problem z brakiem papieru i mydła dotknął także moją młodszą o 10 lat siostrę – gdy chodziła do podstawówki papier był zamykany w klasowej szafce i nauczycielka wydawała go uczniom, gdy szli za potrzebą do ubikacji. Podobnie było z mydłem – stało na klasowej umywalce, zamiast w łazienkach.

Drugim krokiem zmian w zakresie higieny w szkole będzie ustanowienie w nowym roku szkolnym 2024/2025 programu ministra edukacji dotyczącego pilotażu wyposażenia szkół i placówek w środki higieny menstruacyjnej dla dziewcząt. Od dawna bowiem mówiło się o wykluczeniu menstruacyjnym dziewcząt, które miesiączka zaskoczyła w trakcie lekcji. Wyliczono, że pół miliona kobiet ma problem z dostępem do takich środków. Problem dotyka głównie dziewczęta w szkołach. Z zajęć wychodzi 21 proc. uczennic, bo nie ma podpaski, a 10 proc. z tego powodu w ogóle nie wychodzi z domu.

To realny problem, z którym od ponad 4 lat walczyła Fundacja „Akcja Menstruacja”. Najpierw zbierała doświadczenia miesiączkujących dziewcząt a te były mało optymistyczne: wiele z nich nie miało pieniędzy by kupić artykuły higieniczne, sporo, szczególnie z patologicznych, przemocowych rodzin, w ogóle nie miały do nich dostępu. Prosiły o tampony czy podpaski swoje nauczycielki, a te kupowały je z własnych pieniędzy. Często zdarzało, że zaskoczone miesiączką w szkole, dziewczyny z niej uciekały. Kiedy akcja się rozkręciła, zbierano pieniądze i kupowano za nie środki higieniczne, tak by były w każdej placówce. Jednak wszelkie przedsięwzięcia w tym temacie np. „Różowa skrzyneczka” to wciąż była tylko działalność prywatna. Od nowego roku szkolnego program będzie wspierał działania samorządów i innych organów prowadzących szkoły i placówki.

Samorządy często rozkładały ręce i wskazywały na brak podstawy prawnej zapewnienia dostępu do podpasek i tamponów. Rozporządzenie obowiązujące od 11 lipca to zmienia.

– Analiza przedstawiona przez organizacje pozarządowe uzasadnia potrzebę zbadania sygnalizowanych potrzeb w obszarze tzw. wykluczenia menstruacyjnego. W ramach programu wybrana zostanie reprezentatywna grupa badawcza szkół, do której skierowany zostanie projekt w zakresie dostępności do środków higieny menstruacyjnej w szkołach. Podsumowanie programu wskaże rekomendacje do dalszych działań o charakterze systemowym. Działania MEN mają zachęcić organy prowadzące szkoły i placówki do systematycznego zapewniania uczennicom w swoich szkołach i placówkach dostępu do środków higieny menstruacyjnej – wyjaśnia MEN.

MEN stoi na stanowisku, że rzetelna edukacja dotycząca cyklu menstruacyjnego i zabezpieczenie potrzeb z niej wynikających pozwoli niwelować stygmatyzację towarzyszące miesiączce. Zarówno urządzenia, jak i środki czystości, mają za zadanie zapewnić przebywającym w szkole i placówce osobom czystość, co bezpośrednio wpływa na profilaktykę zdrowia, oraz poczucie komfortu psychicznego związanego z realizacją swoich podstawowych potrzeb.

(kel)