Obchody 74. rocznicy forsowania Odry. Pamięć dla poległych (akt. 1)

Fot. PAP/Marcin Bielecki  

Obchody 74. rocznicy forsowania Odry rozpoczęły się w sobotę przy pomniku poległych saperów w Gozdowicach. Szefowie MON i MSWiA podkreślali znaczenie pamięci o poległych żołnierzach.

- W tej bitwie, w tej walce zginęli, polegli polscy żołnierze. Pamiętamy o nich, o ich ofierze krwi, o ich zaangażowaniu, o tym, że walczyli za wolną Polskę - powiedział minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak, przypominając akcję forsowania Odry z 1945 r. Zaznaczył, że "pamięć dla tych, którzy polegli, jest wieczna" i to ich ofiara "kształtuje polską tożsamość narodową", a także podkreślił, jak ważne jest "oddawanie im hołdu, pamiętanie o ich ofierze na co dzień". Przypomniał też o ofiarach cywilnych podczas drugiej wojny światowej. Podkreślił brutalność zarówno okupacji niemieckiej, jak i sowieckiej. 

- Stoimy w miejscu, w którym przed 74 laty decydowały się ostatnie dni, tygodnie przed upadkiem zbrodniczego, nazistowskiego reżimu - powiedział minister spraw wewnętrznych i administracji Joachim Brudziński. Wskazał, że wielu żołnierzy biorących udział w walkach "nie zdążyło do armii gen. Andersa", a 1. Armia Wojska Polskiego "była dla nich szansą na to, aby wrócić do Polski".

- Jest dla mnie dzisiaj zaszczytem jako ministra, ale przede wszystkim jako mieszkańca tej ziemi (…), że mogę ukłonić się nisko tym z bohaterów, którzy tutaj o Polskę walczyli, opatrzność pozwoliła im przeżyć i są dzisiaj tutaj z nami - powiedział szef MSWiA. Dodał, zwracając się do kombatantów, że to oni są "wzorem" dla swoich następców - polskich żołnierzy.

- Wasza krew, wasz pot, wasze poświęcenie, wasze umiłowanie ojczyzny ma dzisiaj w oczach rządzących taką samą wartość, jak krew, pot, poświęcenie żołnierza spod Tobruku, spod Monte Cassino, marynarza spod Narwiku, podwodniaków, którzy walczyli na morzach i oceanach, jak każdego polskiego żołnierza - mówił Brudziński. Podkreślił, że "krwi polskiego żołnierza nie wolno dzielić, nie wolno wartościować".

- Nigdy nie wolno nam zapomnieć o krwi i poświęceniu polskiego żołnierza, nigdy nie wolno nam zapomnieć, że tu jest Polska, że ten skrawek najdalej na zachód wysuniętej najjaśniejszej Rzeczpospolitej jest świętością, świętością okupioną krwią polskich żołnierzy, polskich bohaterów - powiedział szef MSWiA. Dodał, że "nigdy nie wolno nam zapomnieć", jakim poświęceniem "musieliśmy naszą niepodległość, naszą suwerenność okupić".

Żołnierzy poległych podczas akcji forsowania Odry wiosną 1945 r. upamiętniono w sobotę na Siekierkowskim Cmentarzu Wojennym wojennym w Starych Łysogórkach. Uroczystości rozpoczęła msza święta.

- Losy wojny mogłyby się potoczyć zupełnie inaczej, gdyby nie "dziwny, żywotny duch polskiego żołnierza" - mówił podczas homilii metropolita szczecińsko-kamieński abp Andrzej Dzięga. - Doświadczamy tego i tutaj, analizując bohaterstwo tych żołnierzy, postawionych w szczególnie trudnych warunkach w czasie wiosennych roztopów w drugą połowę kwietnia, gdy im nakazano tak, prawie gołymi rękami, przygotować forsowanie Odry w tych jej rozlewiskach.

- Chcę złożyć hołd pamięci naszych rodaków, żołnierzy polskich, którzy właśnie z tego miejsca wyruszali do ostatecznego boju z niemiecką III Rzeszą - napisał prezydent Andrzej Duda w liście do uczestników uroczystości, który odczytał sekretarz stanu w KPRP Paweł Mucha. - Teraz my, współcześni Polacy, obywatele na powrót suwerennej Rzeczpospolitej, wspominamy tu poległych. Czcimy ich męstwo, odwagę, dzielność i ofiarę.

Zwracając się do weteranów wojennych minister Brudziński powiedział: "w pas wam się kłaniamy”.

- Za tę walkę, za tę krew, ale i również za tę pracę tutaj, bo zdecydowaliście się tu zostać i tu budować Polskę - wyjaśnił.

Przed złożeniem wiązanek kwiatów odczytano także apel poległych, a kompania honorowa oddała salwę.

* * * 

Forsowanie Odry w rejonie Siekierek i Gozdowic rozpoczęło się 16 kwietnia 1945 r. i trwało do 20 kwietnia. Rozpoczęło się około 4 nad ranem ostrzałem artyleryjskim. Pierwsi rzekę zaczęli forsować żołnierze 1. Dywizji Piechoty z okolic Siekierek. Pod koniec dnia przy dużych stratach udało się osiągnąć zachodni brzeg Odry i zdobyć go także na wysokości Gozdowic. Już pierwszego dnia udało się żołnierzom połączyć zdobyte przyczółki. Forsowanie Odry zakończyło się 20 kwietnia rozbiciem niemieckich wojsk. Po trzech dniach walk życie straciło ok. 2 tys. polskich żołnierzy, których szczątki spoczywają na Cmentarzu Wojennym w Starych Łysogórkach. Obrona niemiecka została złamana i wojska zaczęły się wycofywać. Droga do Berlina była otwarta.

(pap)

Fot. PAP/Marcin Bielecki