Butelkomaty w Szczecinie? Tak, ale…

 

W nieco ponad tydzień dwa tysiące szczecinian podpisało petycję do prezydenta miasta w sprawie ustawienia na osiedlach butelkomatów – automatów przyjmujących zużyte butelki. Inicjatorami pomysłu są społecznicy – Pogoń Plastik i Nowy Szczecin. O tej propozycji dyskutowali ostatnio miejscy radni z Komisji ds. Inicjatyw Społecznych, zdaniem których na problem trzeba spojrzeć szerzej. Ich stanowisko: trzy butelkomaty w mieście, program w szkołach i placówkach kultury aktywizujący do segregacji odpadów oraz petycja Rady Miasta do rządu o rozwiązania systemowe.

Inicjatorzy petycji proponują, by miasto wdrożyło pilotażowy program zachęcający mieszkańców do segregacji odpadów. Na każdym z 37 osiedli stanąłby automat przyjmujący zużyte butelki – szklane oraz plastikowe, a także puszki. Za ich odpowiednią liczbę każdy mieszkaniec otrzymałby gratyfikację zachęcającą do dalszej ekologii – np. bilet na komunikację miejską czy darmowe minuty na rower miejski. Tematem zajęła się Komisja ds. Inicjatyw Społecznych Rady Miasta. Dyskusja rozpoczęła się obiecująco, bo od zmian w zwyczajach radnych. Zamiast wody w plastikowych butelkach stanęła szklana karafka z kranówką i papierowe kubki.

– Przez sam Urząd Miasta rocznie produkowana jest tona plastiku – mówił Przemysław Słowik, wiceprzewodniczący komisji. – W łatwy sposób możemy ją zlikwidować. Bo ta tona plastiku to kubeczki i butelki jednorazowe używane na posiedzeniach komisji czy w sali sesyjnej i w całym urzędzie. Wprowadzamy w komisji naszą wodę szczecińską, ZWiK zapewnia, że jest zdatna do picia. Jako samorząd powinniśmy dawać dobry przykład.

W Polsce zużywa się ponad 11 mln ton opakowań z tworzyw sztucznych. Do ich segregacji i ekologicznego myślenia ma zachęcić szczecinian właśnie projekt zakładający wprowadzenie, wzorem Krakowa i Warszawy, butelkomatów. Koszt maszyny to 25-60 tys. zł (jeśli przyjmuje również butelki szklane) i 25-30 tys. zł (plastik i puszki).

Radni dopytywali, czy miasto rozważa taki zakup. Paweł Adamczyk, dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej Urzędu Miasta, mówił, że rozumiejąc ideę i szanując inicjatywę, zachęcałby do tego, by energię przekierować na inne obszary.

– Jeżeli rzeczywiście mielibyśmy nagradzać ludzi za to, że butelka PET czy puszka trafi do takiej maszyny, następnym krokiem powinno być to, że powinniśmy nagradzać wszystkich za wrzucanie papierków do kosza – powiedział. – Ta metoda nie zmieni sytuacji. Jeżeli nie przeniesiemy ciężaru odpowiedzialności na producentów opakowań, a jednocześnie nie będziemy zmieniać swoich przyzwyczajeń w zakresie ograniczania spożywania tego, co jest opakowane, to będziemy mówić o czymś, co jest namiastką, a nie prawdziwym krokiem w kierunku rozwiązania problemu. Chciałbym, abyśmy wspólnie jako samorząd i organizacje pozarządowe zaczęli wywierać większy nacisk na decydentów, by w końcu przestali chronić olbrzymie koncerny odpowiedzialne za wprowadzanie milionów ton opakowań na rynek, żebyśmy działali systemowo. Ten jeden, dwa czy pięć butelkomatów niczego nie zmienią. W Szczecinie jest kilkadziesiąt tysięcy pojemników do zbierania odpadów z tworzyw sztucznych. Pytanie co jeszcze można zrobić, aby nacisk na edukację, kreowanie nawyków, postępowanie z odpadami wzmocnić. Szybko wykształciliśmy w sobie nawyk konsumpcji, która jest podstawą wytwarzania odpadów, być może teraz powinniśmy kierować się w stronę edukowania, pytanie czy za nagrodą. Czy wszystko musi być oparte na zachowaniu warunkowanym nagradzaniem za postępowanie, które powinno być elementem kośćca człowieka.

Radni długo dyskutowali o problemie. Jedni przyznawali, że być może w systemie nagradzania za wrzucenie butelki do maszyny jest jakiś paradoks, ale butelkomaty mogłyby wpłynąć na ekologiczną świadomość mieszkańców. Choć w Polsce nie ma systemu kaucji, samorząd, nie czekając na systemowe rozwiązania, może wprowadzać swoje dobre praktyki. Przy jednoczesnej presji na rządzących. Inni mieli wątpliwości, czy butelkomaty nie będą tylko spektakularnym gadżetem, który w skali potrzeb niczego nie rozwiąże. To demobilizacja odpowiedzialności producentów odpadów i przerzucanie kosztów na mieszkańców.

– Nasz pomysł też jest pomysłem systemowym – mówił Igor Podeszwik z Nowego Szczecina. – Trzeba od czegoś zacząć, dlatego program ma charakter pilotażowy. Reakcje społeczne są bardzo pozytywne. Jeżeli mieszkańcy wyrażają tak pozytywną opinię, to tylko przyklasnąć, bo to oznacza, że chcą segregować odpady. Wprowadźmy w końcu jakieś innowacyjne rozwiązanie. Zyskiem będzie też czyste miasto i porządek, wszystkim nam się to opłaci. Urząd powinien dać zielone światło, a radni wspierać inicjatywę.

Radni uznali, że kompromisem będą trzy butelkomaty, program w szkołach i instytucjach kultury aktywizujący do segregacji odpadów oraz petycja Rady Miasta do rządu w sprawie rozwiązań systemowych. Inicjatorzy pomysłu nie kryją rozczarowania i czekają, by ich petycją zajął się prezydent.

Anna Gniazdowska

Fot. Paulina Sikora