Powstała baza internetowa Cmentarza Janowskiego, drugiej najważniejszej nekropolii Lwowa, w której możemy znaleźć informacje na temat pochowanych tam Polaków. W bazie wyszukamy m.in. lokalizację grobów i ich zdjęcia. Adres bazy: www.cmentarzjanowski.com.pl.
Projekt dotyczący Cmentarza Janowskiego realizowany był w latach 2014-2017 na podstawie grantu naukowego „Lapides clamabunt. Cmentarz Janowski we Lwowie” przez prof. Ryszarda Tomczyka i dr Barbarę Patlewicz z Uniwersytetu Szczecińskiego.
Badania polegały na zinwentaryzowaniu wszystkich zachowanych na cmentarzu grobów z inskrypcją w języku polskim, kwerendzie w miejscowych archiwach, przeglądzie prasy z przełomu XIX i XX wieku (w większości zachowanej jedynie w Lwowskiej Narodowej Naukowej Bibliotece Ukrainy im. Wasyla Stefanyka). Niezwykle cenne okazały się również informacje przekazane przez bliskich i członków rodzin osób pochowanych na tej nekropolii.
W styczniu ub. roku w rozmowie z „Kurierem” prof. Tomczyk mówił tak:
– Czasami zachowało się kilkanaście polskich grobów, czasami kilka. Pamięć ludzka trwa krótko. Podjęliśmy się karkołomnego zadania wyciągnięcia z niepamięci, z tej ciemności, która już zapadła, szeregu wspaniałych osób, Polaków, którzy żyli tu od pokoleń. Pokażemy kilka tysięcy nazwisk. Pokażemy powstańców styczniowych, polskich ziemian, nauczycieli, nieznanych obrońców Lwowa, całą masę ludności chłopskiej, której tym bardziej nikt nie kojarzy.
– Emblematyczna jest historia grobu sierżanta Szeremety – dodawała dr Patlewicz. – W 2016 roku znaleźliśmy w zarośniętym młodniaku zardzewiały krzyż z metalową tabliczką, gdzie widniał napis „Stefan Szeremeta, sierżant Wojska Polskiego”. Wszystko było w chaszczach, nie dało się nic zrobić. W 2018 r. okazało się, że ten cmentarz zaczyna być sprzątany. Udało nam się wtedy krzyż postawić. W kwietniu 2019 r. już nie było ani krzyża, ani tabliczki. Pamięć o tym człowieku pozostaje tylko na zdjęciach, które zrobiliśmy wcześniej, i w naszej książce.
Zwieńczeniem badań były nagradzane publikacje.
Teraz powstała strona internetowa. Uzupełnia ją dr Patlewicz.
Aktualnie istnieje możliwość zlokalizowania pola, na którym znajduje się szukany grób. Opracowanie i wdrożenie strony internetowej wraz z geoportalem dla Cmentarza Janowskiego we Lwowie zostało sfinansowane ze środków Uniwersytetu Szczecińskiego w ramach inicjatywy podjętej przez Instytut Historyczny US.
Cmentarz Janowski we Lwowie to jedna z największych polsko-ukraińskich nekropolii na wschodzie, druga co do wielkości po Cmentarzu Łyczakowskim. Rozległy, bo ponad 45-hektarowy cmentarz znajduje się w dzielnicy Kleparów położonej na północny zachód od śródmieścia. Pochowano tu około dwustu tysięcy Polaków – przede wszystkim ludność cywilną, ale też wielu żołnierzy poległych w walkach o Lwów z lat 1918-1920, lotników z okresu międzywojnia i ofiar II wojny światowej. Uroczyste poświęcenie cmentarza nastąpiło 29 lipca 1888 r., z udziałem prezydenta Edmunda Mochnackiego i radnych miejskich. Pierwsze pogrzeby odbyły się już kilka dni później – 5 sierpnia 1888 r.
Lwowska gazeta z należytą powagą informowała o tych pochówkach: „Odtąd mogiły te mnożyć się poczną, a krzyże na nich zaznaczą wnet miejsca ostatniego spoczynku zmarłych”. ©℗
Alan SASINOWSKI
