Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych przypada 1 marca. Tego dnia w 1951 r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie, po pokazowym procesie, zostali rozstrzelani przywódcy IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” – prezes WiN ppłk Łukasz Ciepliński („Pług”, „Ludwik”) i jego najbliżsi współpracownicy: Adam Lazarowicz, Mieczysław Kawalec, Józef Rzepka, Franciszek Błażej, Józef Batory i Karol Chmiel. Ich ciała komuniści zakopali w nieznanym miejscu. Święto jako wyraz hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji ustanowione zostało przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 3 lutego 2011 roku.
W latach 1944–1956 przez organizacje podziemne przeszło około 200 tysięcy osób. Działający w różnych organizacjach chcieli dalej walczyć o wolność i niepodległość swojej ukochanej Ojczyzny. Początkowo cieszyli się oni dużym poparciem społecznym, a do 1946 r. w wielu gminach i powiatach kontrolowali sytuację. Sfałszowanie przez komunistów referendum z 1947 r. i wyborów z 1947 r. oraz skala represji osłabiły dynamikę podziemia.
Powojenny aparat terroru był budowany zgodnie z sowieckimi wzorami. Oficerowie NKWD i innych formacji okupanta, przebrani w polskie mundury, organizowali i nadzorowali wprowadzanie systemu komunistycznego. Ich miejscowi współpracownicy chętnie przyjmowali metody sprawdzone w Związku Sowieckim. Komunistyczny aparat represji i „wymiar sprawiedliwości” tworzyły syndykat zbrodni złożony z setek funkcjonariuszy: służby więziennej, śledczych, prokuratorów, sędziów i katów. Ich dziełem były okrutne śledztwa i sfingowane procesy – mordy sądowe.
Do 1956 r. zapadło ponad 8 tysięcy wyroków śmierci. Straconych zakopywano często w nieoznaczonych dołach śmierci. Po unicestwieniu „dorosłego” podziemia jego walkę przejęły organizacje młodzieżowe. Szacuje się, że do 1956 r. Urząd Bezpieczeństwa zlikwidował blisko tysiąc organizacji z ponad 11 tysiącami dzielnych, młodych ludzi, dla których walka o wolność i niepodległość była najwyższym honorem.
Cześć Ich pamięci!
„Żołnierze wyklęci. Podziemie niepodległościowe w Polsce 1944–1963”
