Rada Ministrów przyjęła 13 kwietnia tego roku uchwałę w sprawie ustanowienia „Programu budowy 100 obwodnic na lata 2020-2030”. Zakłada on powstanie w całej Polsce 100 obejść drogowych różnych miejscowości o łącznej długości ok. 820 km. Dziewięć z nich będzie zbudowanych w województwie zachodniopomorskim. Na realizację całego programu rząd przeznaczy 28 mld zł.
Poprawa bezpieczeństwa na drogach, wyprowadzenie ruchu z zatłoczonych miast, czystsze powietrze, mniejszy hałas i poprawa przepustowości sieci drogowej – to główne założenia opracowanego w Ministerstwie Infrastruktury programu. Jego realizacja przyczyni się również do powstania nowych miejsc pracy oraz rozwoju firm wykonujących inwestycje drogowe.
– Program budowy 100 obwodnic to odpowiedź na oczekiwania mieszkańców wielu regionów Polski, którzy na nowe drogi czekali od lat – powiedział minister infrastruktury Andrzej Adamczyk. – Dotrzymujemy słowa i zgodnie z zapowiedzią budujemy i przygotowujemy do realizacji kolejne inwestycje. Dzięki nowym trasom zwiększy się bezpieczeństwo na wielu obciążonych ruchem drogach.
Program zakłada, że powstaną trasy o najwyższych parametrach technicznych, dostosowane do przenoszenia obciążenia 11,5 t/oś. Inwestycjom tym będą towarzyszyły urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym oświetlenie spełniające wytyczne prawidłowego oświetlenia przejść dla pieszych.
Kryteria wyboru
W programie zostały ujęte zadania na różnym etapie przygotowania. Wybór obwodnic do realizacji odbywał się przy uwzględnieniu stanu prac przygotowawczych, natężenia ruchu, w tym ruchu ciężkiego, stanu bezpieczeństwa ruchu w miejscowościach liczonego poziomem wypadkowości i ofiarami wypadków, poprawy dostępności połączeń z państwami sąsiednimi oraz koniecznością zachowania zrównoważonego rozwoju kraju.
Dla części obwodnic opracowano już dokumentację niezbędną do rozpoczęcia inwestycji, dla innych jest prowadzony proces przygotowawczy. Są też takie zadania, dla których przygotowania właśnie się rozpoczynają. W przypadku kilkunastu obwodnic ogłoszono postępowania przetargowe, a dla trzech zawarto już umowy z wykonawcami. Są to obwodnice Wąchocka w ciągu DK42, Smolajn w ciągu DK51 oraz Lipska w ciągu DK79.
Przetargi trwają jeszcze dla obwodnic: Strzelec Krajeńskich w ciągu DK22, Pułtuska w ciągu DK61, Suchowoli w ciągu DK8, Sztabina w ciągu DK8, Brzezia w ciągu DK25, Gostynia w ciągu DK12, Grzymiszewa w ciągu DK72, Żodynia w ciągu DK32, Gryfina w ciągu DK31 oraz Szczecinka w ciągu DK20.
Finansowanie programu
Koszt realizacji 100 obwodnic został oszacowany na blisko 28 mld zł. Budowa będzie finansowana ze środków Krajowego Funduszu Drogowego prowadzonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Do KFD wpływają środki z opłaty paliwowej, kredytów i pożyczek, głównie od międzynarodowych instytucji finansowych oraz z obligacji. Konto KFD zasilają ponadto wpływy z Elektronicznego Systemu Poboru Opłat. Istotnym źródłem wpływów będą również środki unijne pochodzące z programów operacyjnych w ramach perspektywy 2014-2020 oraz 2021-2027.
Poprawa bezpieczeństwa
Jednym z najważniejszych efektów realizacji programu będzie poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego. Pomimo sukcesywnej poprawy jakości dróg i działań na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa na drogach Polska zajmuje odległe miejsce w rankingu państw Unii Europejskiej. Do większości wypadków dochodzi na terenie zabudowanym (71,2 proc. ogółu). W wielu wypadkach biorą udział niechronieni uczestnicy ruchu, czyli piesi i rowerzyści.
W miastach zbiegają się wszystkie rodzaje ruchu: towarowego – samochodów ciężarowych i dostawczych, pasażerskiego – autobusów i samochodów osobowych, transportu miejskiego, rowerowego czy też pieszego. Dlatego tak ważne jest wyprowadzenie ruchu tranzytowego poza tereny zurbanizowane.
Zwiększenie przepustowości
Przez tereny zabudowane miejscowości przebiegają drogi krajowe o dużym natężeniu ruchu, w tym samochodów ciężarowych. Często drogi te biegną przez centra miast i stanowią też jedyną przeprawę przez rzekę w całej miejscowości czy też okolicy tych miast, co wynika z kształtowania się infrastruktury w dawnych czasach.
W efekcie budowy obejść miejscowości oraz rozdzielenia ruchu nastąpi poprawa sytuacji na istniejącej sieci drogowej oraz w otoczeniu dróg krajowych. Zwiększy się płynność ruchu oraz przepustowość sieci dróg krajowych, nastąpi redukcja korków i zatłoczenia miast, szczególnie w miejscach newralgicznych (drogi śródmiejskie, główne skrzyżowania, mosty i wiadukty).
Czystsze powietrze, mniejszy hałas
Istotnym efektem budowy obwodnic jest również redukcja zanieczyszczeń w miastach, gdzie na relatywnie niewielkim obszarze, przy dużym zatłoczeniu, koncentruje się wiele pojazdów. Transport samochodowy jest tam istotnym źródłem zanieczyszczenia. Ma to znaczący wpływ na zdrowie mieszkańców. Zanieczyszczenia z transportu drogowego przyczyniają się do skrócenia średniej długości życia, a także chorób, szczególnie związanych z układem oddechowym czy krążenia.
Poprzez budowę obejść miejscowości następuje również redukcja hałasu na ich terenie. Narażenie na hałas może wywołać zaburzenia snu, a w efekcie pogorszenie się stanu zdrowia mieszkańców. Wpływa też w długiej perspektywie na pogorszenie samopoczucia, wzrost ciśnienia krwi oraz choroby układu krążenia.
Wpływ na rozwój kraju
Budowa obwodnic miast zapewni efektywne funkcjonowanie drogowego transportu osobowego i towarowego, a także poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego i jakości życia mieszkańców. Poprawa przepustowości głównych arterii jest jednym z kluczowych elementów, które mogą zwiększyć dynamikę rozwoju zarówno regionów, jak i całego kraju, przez łatwiejszy, szybszy i tańszy przepływ towarów oraz usług. Realizacja planowanych w programie inwestycji pozwoli też zaspokoić oczekiwania mieszkańców związane z bezpieczną i szybką komunikacją.
Budowa obwodnic poprawi funkcjonowanie miast najbardziej dotkniętych niedogodnościami wynikającymi z ruchu tranzytowego.
Na Pomorzu Zachodnim
W województwie zachodniopomorskim zaplanowano realizację dziewięciu zadań o długości 47 km i wartości ok. 1,2 mld zł. Spośród nich obwodnice Gryfina i Szczecinka są na etapie postępowań przetargowych na zaprojektowanie i budowę. Znane są oferty wykonawców.
Dla obwodnicy Gryfina o długości 5,6 km wybrano już ofertę najkorzystniejszą i jeszcze w tym miesiącu powinna zostać podpisać umowa na realizację. Będzie opiewała na 74,77 mln zł. Wykonawca w ciągu 17 miesięcy ma opracować dokumentację projektową i uzyskać decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Roboty budowlane powinny zostać wykonane w ciągu 19 miesięcy (z wyłączeniem okresów zimowych). Realizacja inwestycji planowana jest w latach 2021-2025. Obwodnica Gryfina ominie miasto od wschodu, wyprowadzając z niego ruch tranzytowy. Będzie to jednojezdniowa droga klasy GP (główna ruchu przyspieszonego). Na trasie obwodnicy przewidziano budowę czterech rond.
Dla pozostałych siedmiu inwestycji podpisano w 2020 roku umowy na opracowanie dokumentacji projektowych. Są to obwodnice Szwecji, Wałcza, Rusinowa i Człopy na DK22, obwodnice Stargardu i Złocieńca na DK20 oraz obwodnica Kołbaskowa w ciągu DK13.
Obwodnice w realizacji
Drogowe obejścia miast powstają również niezależnie od nowego programu budowy 100 obwodnic.
Obecnie realizowany Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014-2023 (z perspektywą do 2025 roku) przewiduje budowę 43 obwodnic o łącznej długości 447,5 km i wartości 11,3 mld zł. Do końca 2020 roku oddano do ruchu 18 z nich, natomiast w wyniku wcześniejszych działań inwestycyjnych wybudowano ich łącznie 64.
Ponadto budowa obwodnic dużych miast i aglomeracji jest realizowana w ramach rozbudowy sieci autostrad i dróg ekspresowych (obwodnica Łodzi, Bydgoszczy, Częstochowy czy Rzeszowa).
Element systemu transportowego
Program obwodnicowy powstał na podstawie długookresowych krajowych dokumentów strategicznych takich, jak: Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, Strategia Zrównoważonego Rozwoju Transportu, Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego, Narodowy Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, Krajowa Polityka Miejska 2023 oraz następujących dokumentów Unii Europejskiej: Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu „Europa 2020”, „Biała Księga” Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu, Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1315/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej i uchylające decyzję nr 661/2010/UE.
(ek)
