Katastrofa, której doświadczyła Odra, wyzwoliła społeczne działania na rzecz jej obrony. Wiosną 2023 roku około tysiąca kilometrów mają przejść uczestnicy Wielkiego Marszu dla Odry. Zacznie się u jej źródeł i dotrze do ujścia. 6 maja zaplanowano we Wrocławiu manifestację na rzecz Odry.
Marsz wymyślił Robert Rient (Łukasz Zamilski), pisarz i dziennikarz, nominowany do nagrody dziennikarskiej MediaTory 2015 (za reportaż „Żadnej krwi”) i Nagrody Literackiej Nike 2018 (za powieść „Duchy Jeremiego”). Do marszu, na dowolnym jego etapie, będzie mógł dołączyć każdy – choćby na krótki czas.
Inicjatorzy przygotowali apel do władz RP o nadanie Odrze osobowości prawnej. Na stronie htpps://osobaodra.pl jego sens objaśnia mec. Karolina Kuszlewicz. Może wydawać się utopijny, ba! – absurdalny, jednak na tej samej stronie podano skuteczne przykłady takich działań.
Osobowość prawną mają od niedawna: 200-kilometrowa rzeka Magpie w Kanadzie (Quebec), dorzecze 650-kilometrowej rzeki Atrato w Kolumbii, rzeka Whanganui w Nowej Zelandii, a od dwóch miesięcy – śródziemnomorska laguna Mar Menor w Hiszpanii (Murcja).
Starania o nadanie osobowości prawnej lagunie obywatele Murcji, wspierani przez Partię Obywateli (Partido de la Ciudadania), zaczęli w 2016 roku, po katastrofie, gdy zakwity alg, wywołane przez spływające z pół nawozy sztuczne, wybiły ponad 95 proc. zamieszkujących lagunę organizmów. Gdy do kolejnej katastrofy doszło rok temu, 70 tysięcy osób sformowało wokół laguny 73-kilometrowy łańcuch obrońców. Podobny łańcuch powstał pod koniec sierpnia br., gdy z wody wydobyto 14 ton martwych organizmów.
Wniosek do Kortezów o nadanie lagunie osobowości prawnej napisał prof. Ignacio Bachmann-Fuentes, wykładowca prawa konstytucyjnego na Uniwersytecie Pablo de Olavide w Sewilli, zajmujący się też prawem UE w kontekście wykorzystania biotechnologii. Zanim dokument trafił pod obrady parlamentu, podpisało go ponad 640 tys. osób (prawo wymaga 500 tys. podpisów). W kwietniu br. stosowną uchwałę przyjęła izba niższa Kortezów, a we wrześniu – Senat znaczną większością głosów.
I tak Mar Menor, największa słonowodna laguna w Europie, jest pierwszym europejskim ekosystemem mającym osobowość prawną. Na straży jej praw stoi komitet składający się z sześciu przedstawicieli władz i siedmiu reprezentantów obywateli. Każdy Hiszpan, który zauważy działania na szkodę laguny, może złożyć pozew, który zobliguje instytucje prawa do wszczęcia działań. Życiu laguny, zwłaszcza przy wysokich temperaturach, nadal zagraża nawożenie okolicznych pól, kopalnie i nadmiar turystów.
„Nadanie środowisku przyrody własnych egzekwowalnych praw to rewolucja, która ograniczy system gospodarczy niszczący naszą planetę” – mówiła w kwietniu br. Teresa Vicente Gimenez, profesor filozofii prawa, kierująca Katedrą Praw Człowieka i Przyrody na Uniwersytecie Murcja, główna promotorka nadania lagunie osobowości prawnej.
Informacje o Marszu dla Odry są na stronie https://osobaodra.pl. Tam też zamieszczono wypowiedzi wielu osób wspierających inicjatywę, m.in. Katarzyny Nosowskiej i Macieja Stuhra.
(b.t.)
