Stralsund ma dwa historyczne rynki – stary i nowy. Miesiąc temu opisywałam w dodatku „przez granice” Stary Rynek, wyjątkowe świadectwo ośmiuset lat historii i architektury, a teraz przedstawię Nowy Rynek. Jest właśnie przebudowywany.
W 1234 roku Stralsund otrzymał prawa miejskie, a już w dokumentach z roku 1256 po raz pierwszy wspominane jest Nowe Miasto. Znajdowało się wokół dzisiejszego Nowego Rynku, między ulicą Lobshagen, a nieistniejącą już bramą Tribseer, zamykającą ulicę o pokrewnej nazwie Tribseerstraße.
Około 1298 roku niemieccy osadnicy zaczęli na Nowym Mieście budować kościół Mariacki. W latach dwudziestych XIV wieku istniały więc tu dwa wielkie kościoły – Mariacki, służący osadnikom niemieckim, i Świętego Piotra, w którym gromadzili się słowiańscy mieszkańcy Stralsundu. Wszystko wskazuje na to, że kościół ten znajdował się w rejonie ulicy Katharinenberg, jednak nie można znaleźć po nim żadnych śladów.
Nad Nowym Miastem góruje dziś wyniosły kościół Mariacki, znajdujący się w południowej części rynku z wejściem od strony Bleistraße. Zbudowany w formie bazyliki jest największym kościołem parafialnym w Stralsundzie i należy do mistrzowskich przykładów gotyku ceglanego w środkowej Europie. Panuje przekonanie, że od roku 1549 do 1674, gdy uderzenie pioruna zniszczyło jego 151-metrową wieżę, był najwyższą budowlą świata.
Dzisiejsza wieża ma 104 metry wysokości. Przepięknie widać z niej cały Stralsund, jego okolice i Rugię. Ten wyjątkowy widok upodobali sobie fotograficy, szukający niecodziennych ujęć. Jednak zanim zaczną fotografować, muszą wspiąć się na szczyt wieży, pokonując setki schodów.
Mówiąc o kościele Mariackim, ważnym symbolu miasta, trzeba przypomnieć, że podczas pokojowej rewolucji lat 1989-1990 wychodziły sprzed niego stralsundzkie demonstracje wolnościowe.
Wzdłuż całej jego ściany południowej znajdują się tereny zielone z radzieckim pomnikiem wojennym i cmentarzem żołnierzy radzieckich, poległych pod koniec wojny. Jest to również świadectwo tutejszej historii.
Północną stronę rynku zajmuje rzucająca się w oczy neogotycka poczta główna z 1880 roku, budynek banku (niegdyś pałac), filia Subwaya oraz inne zabytkowe gmachy.
Ciekawe kamienice są po stronie wschodniej: Nowy Rynek 13 – to dawny bar mleczny, jakiś czas temu otwarty jako gustowna restauracja, a pod numerem 16-17 był najpierw lazaret garnizonowy, potem wojskowa administracja, urząd pracy, zrzeszenie konsumentów, a dziś jest dom mieszkalny. Na jego dziedzińcu zachował się budyneczek dawnej lazaretowej kostnicy.
Na roku Langenstraße, na wprost baru mlecznego, znajduje się przystanek małej żółtej kolejki (Hanse-Bahn Stralsund), którą turyści mogą zwiedzać Stare Miasto i port. Dawniej na Nowy Rynek jeździły tramwaje, które w latach 60. zastąpiono omnibusami. Jednak na Starym Mieście wciąż można spotkać wąskie tory tramwajów. Przywołują szczególną atmosferę dawnego Strtalsundu, niewielki ruch na jego ulicach i melancholijną codzienność.
Przed kamienicą Nowy Rynek 14, dawniejszym zajazdem König von Preussen, gdzie dziś jest piekarnia Junge z ogródkiem na zewnątrz, znajduje się wśród bruku niewielki kamień z charakterystycznym rysunkiem krzyża. Upamiętnia on wydarzenia z roku 1407, gdy właśnie w tym miejscu spalono na stosie trzech księży, którzy wzburzyli przeciwko sobie mieszczan. Stralsund ma do opowiedzenie wiele podobnie niewiarygodnych historii.
Po zachodniej stronie Nowego Rynku, na wysokości popularnej Brasserie, oferującej najlepszy brunch w mieście, stał w XVI wieku drugi ratusz, nawet podobny do ratusza na Starym Rynku. Niestety, podczas oblężenia Stralsundu przez króla Prus w roku 1678 został zniszczony, jak wszystkie okoliczne budynki. W jego miejscu Szwedzi wznieśli skład materiałów. Gdy miasto przeszło spod władztwa króla Szwecji pod panowanie króla Prus, budynek wykorzystywano jako zbrojownię. W drugiej połowie XIX wieku został rozebrany.
Dlatego dziś, siedząc w ogródku przed Brasserie czy włoską restauracją Osteria, można cieszyć oczy widokami miasta i miło spędzać czas.
Wkrótce może się tu jednak zmienić: od kilku lat planowana jest bowiem przebudowa Nowego Rynku. Na temat wizji i pomysłów, dotyczących wykorzystania rynku, rozgorzały dyskusje. Aktualne projekty przewidują, że zamiast wielkiego parkingu, który się tu znajduj, dominując często nad obrazem rynku, powstaną zieleńce z ławeczkami i bijącymi w górę fontannami. W przyszłości powinno znaleźć się tu również targowisko, czynne we wtorki i piątki.
Jeśli powstanie, pewno będą na nim oferowane także specjalności z Polski.
Paulina SCHULZ
* Pisarka, tłumaczka literatury polskiej na niemiecki, mieszkanka Stralsundu
Właśnie z tej wieży przepięknie widać cały Stralsund, jego okolice i Rugię.
Fot. Bogdan TWARDOCHLEB
