Po agresji wojsk sowieckich na Polskę w dniu 17 września 1939 r. NKWD internowało 18 tys. przedstawicieli polskiej inteligencji, policji państwowej i innych formacji militarnych (w tym ponad 10 tys. oficerów) i umieściło ich w kilku obozach na terenie ZSRS. 5 marca 1940 r. Józef Stalin i Biuro Polityczne Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) podjęło decyzję o ich wymordowaniu.

Akcję rozpoczęto 3 kwietnia 1940 r., gdy pierwszą grupę oficerów zapakowano do więziennych wagonów i wywieziono do stacji Gniezdowo, skąd autobusami bądź samochodami więziennymi (tzw. czornyj woron - czarny kruk) wywieziono do ośrodka wypoczynkowego NKWD w Lesie Katyńskim. Jeńców z Kozielska zamordowano w Lesie Katyńskim koło Smoleńska (zwanego przez okolicznych mieszkańców Kozimi Głowami) oraz w willi NKWD nad Dnieprem, jeszcze innych w więzieniu NKWD w Smoleńsku. Egzekucji ich kolegów ze Starobielska dokonywano w Charkowie w więzieniu wewnętrznym NKWD przy ul. Dzierżyńskiego 13. Jeńców ze Starobielska mordowano w piwnicy więzienia wewnętrznego NKWD w