Śmierć osoby bliskiej łączy się z pewnymi przywilejami, ale ciążą też na nas obowiązki, o których warto pamiętać.
ŚWIADCZENIA NA WYPADEK ŚMIERCI:
Zasiłek pogrzebowy
Wypłacany jest przez ZUS osobom lub podmiotom, które zajęły się pochówkiem i pokryły koszty pogrzebu. Gdy koszt pochówku przewyższy kwotę świadczenia, zasiłek pozostaje na niezmiennym poziomie. W przypadku udziału innej osoby w pokryciu kosztów ZUS wypłaca kwotę podzieloną wprost proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.
Jeśli pokryjesz koszty pogrzebu członka rodziny, w Twoim imieniu dokumenty może złożyć zakład pogrzebowy.
Odprawa pośmiertna
Jeśli osoba zmarła, była zatrudniona, to małżonek lub osoby, którym przysługuje prawo do renty rodzinnej, mogą otrzymać również odprawę pośmiertną. Wysokość takiego świadczenia jest zależna od stażu zatrudnienia oraz liczby osób, którym odprawa będzie przysługiwać. Jest ono dzielone po równo każdej uprawnionej osobie, a w przypadku tylko jednego członka rodziny uprawnionego do odprawy pośmiertnej, odprawa przysługuje w wysokości połowy kwoty określonej w kodeksie pracy.
Odprawa pośmiertna podlega opodatkowaniu.
Renta rodzinna
To stałe świadczenie, które przysługiwać może małżonkowi osoby zmarłej, dzieciom (własnym, przysposobionym, przyjętym na wychowanie oraz dzieciom drugiego małżonka) oraz rodzicom. Renta
rodzinna jest wypłacana przez ZUS, gdy zmarły przed śmiercią miał przyznane prawo do emerytury lub renty.
Urlop okolicznościowy
W związku ze śmiercią bliskiej osoby przysługuje urlop okolicznościowy w pracy. Pracodawca jest zobowiązany do jego udzielenia. Wymiar takiego urlopu jest związany ze stopniem pokrewieństwa z osobą zmarłą.
Chcąc skorzystać z urlopu okolicznościowego, musisz złożyć pisemny wniosek oraz przedstawić do wglądu akt zgonu, bez konieczności pozostawiania oryginału lub kopii dokumentu.
SPADEK
Prawdopodobnie najtrudniejszą procedurą po śmierci osoby bliskiej jest postępowanie spadkowe. Spadek nabywa się z dobrodziejstwem inwentarza (tzn. odpowiedzialność za ewentualne długi spadkodawcy ponoszona jest do wartości ustalonego w wykazie albo spisie inwentarza spadku), o ile spadkobierca nie oświadczy inaczej. Oświadczenie dotyczące przyjęcia lub odrzucenia spadku dokonuje się przed sądem lub przed notariuszem. Warto pamiętać o tym, iż na podjęcie decyzji o przyjęciu lub odrzuceniu spadku mamy 6 miesięcy od daty śmierci osoby bliskiej.
ZAMKNIĘCIE ZOBOWIĄZAŃ KONSUMENCKICH ZMARŁEGO
Wszystkim podmiotom, wobec których zmarły posiadał zobowiązania i umowy, należy zgłosić śmierć. W tym celu może być potrzebna kopia aktu zgonu.
Bardzo ważne jest sprawdzenie wszystkich zobowiązań, jakie płacił zmarły przed swoją śmiercią, np. umowa z bankiem, firmą pożyczkową, spółką ubezpieczeniową, wspólnotą mieszkaniową, spółdzielnią, siecią komórkową, operatorem gazowym lub energetycznym i wszelkimi innymi podmiotami. W przypadku śmierci klienta umowa o świadczenie usług wygasa.
Aby tak się stało, dostawca usług musi zostać poinformowany o śmierci abonenta. Operator nie dostaje informacji z urzędu, że jego klient zmarł i nadal może wystawiać faktury na nazwisko zmarłego
Rachunek bankowy
Całość majątku zgromadzonego na rachunku bankowym zmarłego wchodzi w skład spadku, który podlega dziedziczeniu przez spadkobierców. Pieniądze zmarłego można wypłacić na podstawie poświadczenia tytułu prawnego potwierdzającego spadkobranie i złożenia dyspozycji wypłaty. Wcześniej, na podstawie rachunków z kosztów pogrzebu, można wypłacić z konta zmarłego kwotę, która je pokryje.
Serwisy społecznościowe (Facebook)
Facebook — jeśli zmarły miał profil na Facebooku, członek rodziny lub wykonawca testamentu może zamknąć jego konto. Trzeba dostarczyć administratorom portalu akt zgonu lub akt urodzenia zmarłego. Konto można też przełączyć w status in memoriam (ku pamięci). Może to zrobić każdy, kto udowodni, że użytkownik zmarł.
Podobne zasady obowiązują na innych serwisach społecznościowych: Instagramie oraz X
KOPERTA „NA WSZELKI WYPADEK”
Warto przemyśleć sporządzenie listy zawierającej wszystkie istotne informacje oraz zgromadzenie najważniejszych dokumentów na wypadek własnej śmierci. Materiały te możesz umieścić w jednej kopercie i pozostawić ją w rękach zaufanej osoby (członka rodziny, najbliższego przyjaciela, prawnika, lekarza). Takie informacje z pewnością będą pomocne.
Co może się znaleźć w kopercie „na wszelki wypadek”?
1. Najważniejsze kontakty – numery telefonów i adresy osób dla Ciebie najważniejszych, czyli tych, które zostaną zawiadomione w pierwszej kolejności.
2. W przypadku, kiedy nie masz rodziny – informacja o ustanowieniu osoby upoważnionej do wizyt w szpitalu czy pozyskiwania dokumentacji medycznej.
4. Treść testamentu oraz wszelkich pełnomocnictw, jakie ustanowisz.
5. Emerytura – informacje o emeryturze, Otwarty Fundusz Emerytalny, Indywidualne Konto Emerytalne, Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego, Pracownicze Plany Kapitałowe i inne istotne.
6. Pracodawca – jeśli pracujesz, podaj informacje o pracodawcy, a także o ewentualnych pożyczkach zaciągniętych w miejscu zatrudnienia (rozważ dołączenie kopii zeznania podatkowego)
7. Banki – wskaż listę banków, SKOKów, firm pożyczkowych, a także wystawców kart kredytowych z podaniem numerów kont, na których masz rachunki, lokaty, karty płatnicze, kredytowe i debetowe; dobrze jest podać loginy i kody PIN umożliwiających skorzystanie z kont i kart; dobrze jest też sporządzić listę wszystkich pożyczek i zadłużeń oraz ich wysokości z podaniem danych banku lub firmy pożyczkowej.
8. Hipoteka – dane banku, w którym masz kredyt hipoteczny; informacje, na jakich warunkach kredyt jest zawarty; dyspozycje, co na wypadek śmierci jednego z kredytobiorców.
9. Ubezpieczenia – informacja o posiadanych polisach na życie, wszelkich innych polisach ubezpieczeniowych dotyczących naszego mienia (optymalnie z numerami polis, czy z informacjami o płatnościach składek).
10. Informacje inwestycyjne – z jakimi podmiotami zawarliśmy umowy inwestycyjne, jakiego rodzaju inwestycje posiadamy, dane o akcjach, obligacjach, w tym dane do osoby kontaktowej z biura maklerskiego, klucze prywatne do posiadanych kryptoaktywów.
11. Informacje o pożyczkach prywatnych – dane o wszystkich pożyczkach (zarówno tych, jakie wzięliśmy, jak i tych, jakich udzieliliśmy) - u kogo i ile, z jakim terminem, na jaki procent i na jakich warunkach.
12. Zobowiązania i długi – napisz szczegółowo, jakie masz długi i krótkoterminowe zobowiązania, w szczególności: postępowania windykacyjne, komornicze i z jakich tytułów je posiadamy.
13. Mieszkanie – akty notarialne potwierdzające własność nieruchomości, a także informacje o obciążeniach, kredytach, hipotekach (możesz dodać i opisać komplet kluczy do mieszkania, skrzynki pocztowej, piwnicy, strychu, garażu itp.). Jeśli którąś z nieruchomości wynajmujesz (firmie lub osobie fizycznej) – dołącz umowę najmu z podaniem danych najemcy.
14. Samochód – kopia dokumentów samochodu, ubezpieczeniu OC i AC, informacje o przeglądach technicznych oraz serwisie (do koperty możesz włożyć zapasowe kluczyki).
15. Rachunki — lista instytucji, z którymi podpisaliśmy umowy na świadczenie usług — wspólnota / spółdzielnia, dostawca energii, gazu, internetu, telewizji kablowej itp.
16. Komputer – login i hasło do komputera, skrzynek e-mailowych, zasobów w chmurze, informacje o istotnych programach komputerowych – subskrypcjach usług itp.
17. Serwisy społecznościowe – informacje o loginach i hasłach do kont na serwisach społecznościowych (możesz zawczasu określić, co stanie się z Twoimi kontami i jaki mają mieć status po śmierci)
18. Komórka – dane umożliwiające odblokowanie telefonu i usług podpiętych pod Twój telefon (np. hasła do aplikacji służących do e-płatności).
19. Działalność gospodarcza – jeśli taką prowadzisz, wskaż wszystkie istotne dane: numer KRS, dane z CEIDG, NIP, REGON, informacje o właściwym Urzędzie Skarbowym, ZUS-ie itd., oraz dane osób (księgowa, prawnik, partnerzy biznesowi, wspólnicy spółki cywilnej, zarządca sukcesyjny).
20. W kopercie możesz zamieścić także oświadczenia dotyczące ewentualnego pobrania organów do przeszczepu i wszelkie kluczowe ustalenia osobiste, np. rodzaj pochówku (kremacja), typ ceremonii (religijna czy świecka) itp.
prawnik Joanna ŚWIĄTEK-WOJNAROWSKA
