Bariery architektoniczne utrudniają funkcjonowanie wielu osobom – szczególnie osobom starszym, matkom z dziećmi oraz osobom z niepełnosprawnościami. Obowiązujące przepisy prawa budowlanego nakładają obowiązek projektowania i budowania obiektów w sposób zapewniający dostępność dla tych grup.
Kluczowe wymagania dostępności budynków
1. Dojścia i wejścia
– Utwardzone dojścia o min. szerokości 1,5 m powinny prowadzić do wejść budynków mieszkalnych, użyteczności publicznej i zbiorowego zamieszkania.
– Co najmniej jedno dojście musi umożliwiać dostęp osobom niepełnosprawnym.
2. Drzwi
– Drzwi wejściowe do budynków i mieszkań muszą mieć w świetle ościeżnicy min. 0,9 m szerokości i 2 m wysokości.
– Przy drzwiach dwuskrzydłowych skrzydło główne nie może być węższe niż 0,9 m.
3. Miejsca parkingowe
– Miejsca dla osób niepełnosprawnych powinny mieć min. 3,6 m szerokości i 5 m długości.
– Wzdłuż jezdni: min. 3,6 m x 6 m lub 2,5 m, jeśli jest dostęp z chodnika.
– Muszą być odpowiednio oznakowane i możliwie blisko wejść (min. 5 m od okien budynków mieszkalnych).
4. Dostęp do budynku
– Bramy i furtki nie mogą utrudniać wjazdu wózkiem (bez progów, otwierające się do wewnątrz).
– W budynkach bez wind trzeba zapewnić pochylnię lub inne urządzenia ułatwiające dostęp.
5. Inne elementy dostępności
– Okna, nawiewniki i świetliki powinny mieć możliwość obsługi z poziomu podłogi.
– Place zabaw i tereny rekreacyjne powinny być dostępne i przystosowane dla osób starszych i z niepełnosprawnościami.
– Pomieszczenia wejściowe i komunikacyjne muszą umożliwiać swobodne poruszanie się.
– Grzejniki w miejscach pobytu dzieci i osób niepełnosprawnych powinny mieć osłony.
– Garaże: dojazd do miejsc postojowych min. 1,2 m z jednej strony, miejsca powinny znajdować się na poziomie dostępnym dla wózków.
Jeśli Twój budynek nie spełnia przepisów dotyczących dostępności, istnieje kilka sposobów, by egzekwować swoje prawa:
1. Wystąpienie do zarządcy lub właściciela budynku
– Możesz złożyć pisemny wniosek o dostosowanie przestrzeni, powołując się na:
– Prawo budowlane (art. 5 ust. 1 pkt 4),
– Rozporządzenie o warunkach technicznych (m.in. § 14-17),
– Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Dobrze opisać konkretne utrudnienia (np. brak pochylni, zbyt wąskie drzwi) i ich wpływ na codzienne funkcjonowanie.
2. Zgłoszenie do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego
– Jeśli budynek łamie przepisy, możesz zgłosić sprawę do PINB, który ma uprawnienia kontrolne.
– W przypadku rażących uchybień mogą nałożyć obowiązek wykonania robót dostosowawczych lub nawet sankcje.
3. Skarga do Rzecznika Praw Obywatelskich lub Rzecznika Praw Osób z Niepełnosprawnościami
– Jeśli działania zarządcy są bezskuteczne, możesz złożyć skargę, opisując swoją sytuację.
– Rzecznik może wszcząć postępowanie wyjaśniające lub wystąpić do organów w Twoim imieniu.
4. Współpraca z wspólnotą lub spółdzielnią
– Jeśli mieszkasz w budynku wielorodzinnym, warto poruszyć temat na zebraniu wspólnoty.
– Dostosowania często wymagają głosowania i środków z funduszu remontowego – więc warto zyskać wsparcie innych mieszkańców.
5. Postępowanie sądowe (w ostateczności)
– W sytuacjach uporczywego łamania praw możesz wystąpić na drogę sądową, np. w oparciu o przepisy: Kodeksu cywilnego (np. naruszenie dóbr osobistych).
Reasumując: obowiązujące przepisy prawa budowlanego szczegółowo regulują kwestie dostępności budynków i ich otoczenia dla osób niepełnosprawnych. Zapewnienie dostępności to nie tylko obowiązek prawny, ale również wyraz troski o równe szanse i godne warunki życia dla wszystkich członków społeczeństwa.
prawnik Joanna ŚWIĄTEK-WOJNAROWSKA
