Czasami zdarza się, że przyszły spadkodawca woli przepisać mieszkanie na jedno z dzieci jeszcze za życia. Bywa też, że wolą spadkodawcy jest przepisanie nieruchomości na osobę niespokrewnioną. Oczywiście ma taką możliwość, ponieważ postanowienia testamentowe wchodzą w życie dopiero po śmierci. Trzeba jednak pamiętać, że niektórzy bliscy pominięci przy podziale majątku mogą ubiegać się o zachowek. Do podstawy jego obliczenia wliczają się darowizny.
Sposoby przepisania majątku za życia
Czasami spadkodawcom zależy, by kwestie majątkowe zakończyć za ich życia. W takim przypadku właściwa będzie umowa darowizny albo umowa dożywocia. Obie są uregulowane przez kodeks cywilny. Z ich pomocą możesz przepisać dom albo mieszkanie na rzecz jednego z dzieci lub też osobę czy instytucję, która według Ciebie jest tego godna.
Umowa darowizny
Umowa darowizny została uregulowana w art. 888 kodeksu cywilnego: „Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku”.
Darczyńcą oraz obdarowanym może być każdy. Przepisy nie przewidują żadnych ograniczeń w zakresie zawierania umowy darowizny. Przyjmuje się, że obdarowanym może być także dziecko poczęte. Darowizna w tym wypadku jest jednak skuteczna dopiero po urodzeniu się dziecka. Na mocy umowy darowizny darczyńca przekazuje na rzecz obdarowanego konkretny składnik majątkowy. Podkreślenia wymaga, że umowa darowizny nie wiąże się jedynie z uprawnieniem, ale i również obowiązkiem. Po dokonaniu darowizny sytuacja materialna darczyńcy może się znacząco pogorszyć. Jeśli darczyńca nie będzie w stanie zaspokajać swoich podstawowych potrzeb, a więc popadnie w tzw. niedostatek, obdarowany będzie musiał go wspierać. Obowiązek ten ogranicza się do wysokości istniejącego wzbogacenia, a więc do obecnej wartości darowizny. Jeśli obdarowany nie chce wspierać darczyńcy, może uwolnić się od tego zobowiązania, zwracając darowiznę albo kwotę jej odpowiadającą.
Darowizna nie pozostaje również bez wpływu na kwestie dziedziczenia. Przede wszystkim uczyniona darowizna na rzecz spadkobiercy zalicza się na schedę spadkową, co w uproszczeniu oznacza, że osoba obdarowana może otrzymać mniejszy spadek, niż wynikałoby to z jej udziału spadkowego.
Przepisy prawa przewidują sytuację, kiedy może dojść do odwołania darowizny. Przyczynami odwołania darowizny mogą być: rażąca niewdzięczność obdarowanego lub niedostatek darczyńcy. Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie.
Umowa dożywocia
Treść umowy dożywocia została uregulowana w treści art. 908 kodeksu cywilnego:
„§ 1. Jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
Zatem -umowa darowizny nakładała obowiązek jedynie na darczyńcę. Umowa dożywocia natomiast nakłada obowiązki na obie strony umowy. Przedmiotem umowy dożywocia jest nieruchomość. Nabywca nieruchomości jest obowiązany sprawować dożywotnią opiekę nad drugą stroną umowy dożywocia – dożywotnikiem. Czas trwania tego obowiązku uzależniony jest więc od długości trwania życia dożywotnika.
Czym jest zachowek?
Prawo spadkowe zabezpiecza interesy najbliższych zmarłego na wypadek, gdyby ten pominął ich w testamencie. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się:
jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym;
w innych przypadkach – połowa wartości tego udziału.
Co zrobić, by uniknąć wypłaty zachowku oraz jak się bronić przed tym – opowiem Państwu za dwa tygodnie.
prawnik Joanna ŚWIĄTEK-WOJNAROWSKA
