Z profilaktycznej cytologii, za darmo i bez skierowania, mogą korzystać panie w wieku 25-64 lata. To badanie pozwala wykryć zmiany przedrakowe i raka szyjki macicy we wczesnym – uleczalnym – stadium choroby. Ale z danych Narodowego Funduszu Zdrowia wynika, że z tej możliwości w Zachodniopomorskiem skorzystało niespełna 17 procent uprawnionych kobiet, a i tak daje to nam drugie miejsce w kraju.
Rak szyjki macicy jest ósmym co do częstotliwości występowania nowotworem u kobiet w Polsce. Rocznie jest wykrywany u ponad 2200 kobiet, a 1400 z nich umiera z jego powodu. Celem programu profilaktyki raka szyjki macicy jest zmniejszenie umieralności kobiet spowodowanej tym rodzajem nowotworu.
Program profilaktyki raka szyjki macicy skierowany jest do kobiet w wieku 25-64 lata. Dostępne w nim są dwa rodzaje badań przesiewowych. W schemacie tradycyjnym jest klasyczna cytologia, wykonywana co 3 lata. Schemat nowy podejmuje wykonaniu testu HPV HR z genotypowaniem, który wykrywa DNA lub RNA wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) o wysokim ryzyku onkogennym w wymazie z szyjki macicy. Taki test wykonywany jest co 5 lat i jeśli wynik testu HPV HR jest dodatni, z tego samego pobranego materiału wykonuje się dodatkowo cytologię na podłożu płynnym (LBC).
- Jeśli wynik testu HPV HR będzie ujemny, lekarz zaleci ponowne badanie profilaktyczne po upływie 3 lub 5 lat, w uzasadnionych przypadkach po upływie 12 miesięcy - informuje Małgorzata Olszewska z Wydziału Komunikacji Społecznej i Promocji Zachodniopomorskiego Oddziału NFZ. - Jeżeli wynik testu HPV HR będzie dodatni, z tego samego materiału wykonana będzie cytologia płynna (LBC). Jeśli jej wynik będzie prawidłowy, lekarz zaleci ponowne badanie profilaktyczne po upływie 12 miesięcy. Jeśli w wyniku badania zostaną stwierdzone zmiany o charakterze dysplastycznym, lekarz ginekolog skieruje na dalszą diagnostykę, tj. badanie kolposkopowe lub badanie kolposkopowe z pobraniem wycinka do badania histopatologicznego.
W przypadku rozpoznania raka szyjki macicy lub innego schorzenia pacjentka zostanie skierowana do leczenia specjalistycznego, lub na dalszą diagnostykę.
Do udziału w programie nie jest potrzebne skierowanie. Wystarczy zgłosić się do poradni położniczo-ginekologicznej, która ma podpisaną umowę z NFZ, lub do jednej z poradni POZ, które podpisały umowę z NFZ na świadczenia położnej POZ w programie profilaktyki raka szyjki macicy.
Pacjentka może więc zgłosić się do wybranej przez siebie poradni spośród wszystkich, których
wykaz znajduje się na stronie internetowej ZOW NFZ.
W województwie zachodniopomorskim kobiet uprawnionych do profilaktycznej, bezpłatnej cytologii jest 494 788 (stan na październik 2025 r.). Z badania w ramach NFZ skorzystało 16,66 proc. z nich, co daje nam drugie miejsce wśród wszystkich województw. Są w naszym regionie powiaty, w których ta wykonalność istotnie przewyższa średnią wojewódzką.
- W naszym województwie, największą wykonalność cytologii mają powiaty: drawski (24,99 proc.),
policki (24,62 proc. ), myśliborski (22,62 proc.), białogardzki (22,27 proc.), szczecinecki (20,65 proc.).
Ale są i takie, które tę średnią zaniżają. Najniższą wykonalność, poniżej 10 proc., mają powiaty: pyrzycki i choszczeński.
Trzeba też zauważyć, że dane te nie uwzględniają wszystkich kobiet, które w ogóle wykonały badanie cytologiczne. Część pań robi je w prywatnych gabinetach i nie jest uwzględniana w statystykach tego populacyjnego programu.
(sag)
