W niedzielę 5 lipca będziemy świętować 75. rocznicę ustanowienia polskiej administracji w Szczecinie. Potocznie mówimy, że to dzień urodzin Szczecina.
Przejmowanie zniszczonego w wyniku działań wojennych miasta nie było jednorazowym aktem. Przynależność państwowa Szczecina wykuwała się decyzjami mocarstw koalicji antyhitlerowskiej, w największym jednak stopniu zależna była od postanowienia ówczesnych władz sowieckich. Już w trakcie konferencji teherańskiej w 1943 r. zapadły decyzje o przesunięciu granic Polski na zachód, jeszcze bez konkretów dotyczących przynależności tych czy innych terenów. Również kolejna konferencja mocarstw w Jałcie nie rozstrzygnęła terytorialnych dylematów. Szczecin mógł pozostać w granicach Niemiec, tym bardziej że już po zakończeniu wojny mieszkało tu prawie 100 tys. Niemców. O przebiegu granicy przesądziło stanowisko władz sowieckich, które opowiedziały się za Szczecinem, ale także za Świnoujściem jako miastami leżącymi po polskiej stronie granicy.
Wydarzenia w okresie od kwietnia do lipca 1945 r. miały niezwykle dynamiczny przebieg. Wysłannicy polskich władz na czele z późniejszym prezydentem miasta Piotrem Zarembą dwukrotnie byli zmuszani do opuszczania miasta. Już w kwietniu, rezydując w gmachu na dzisiejszych Wałach Chrobrego, Zaremba zdecydował o wywieszeniu na budynku polskiej flagi. Był to jednak epizod. Decyzja z 5 lipca obligująca zarząd niemiecki do opuszczenia miasta i przekazania Szczecina polskiej administracji rozstrzygnęła kwestię przynależności państwowej Szczecina. Jeszcze w lipcu 1945 r. podczas konferencji w Poczdamie status quo potwierdziły mocarstwa koalicji antyhitlerowskiej.
Podnoszenie miasta z ruin było wielkim wyzwaniem, które stanęło przed polską administracją i garstką, na początek, polskich osadników. Skalę zniszczeń w powojennym Szczecinie najlepiej obrazują zdjęcia.
Andrzej ŁAPKIEWICZ
* * *
5 lipca 2020 r. będziemy uroczyście świętować 75. rocznicę przejęcia władzy w Szczecinie przez pierwszego polskiego Prezydenta Profesora Piotra Zarembę, który sprawował tę funkcję do roku 1950. Zasług Profesora Zaremby i ówczesnych Pionierów dla polonizacji i rozwoju naszego Miasta nie sposób przecenić. Trzeba też docenić ogromny wkład Profesora Zaremby w rozwój nauki w Szczecinie, zarówno Politechniki Szczecińskiej, jak i Uniwersytetu Szczecińskiego.
Z tej okazji w niedzielę 5 lipca o godz. 11.30 na fasadzie gmachu Urzędu Miasta (plac Armii Krajowej 1) zostanie uroczyście odsłonięta tablica pamiątkowa poświęcona prof. Piotrowi Zarembie, wykonana według projektu autorstwa prof. Małgorzaty Kopczyńskiej z Akademii Sztuki w Szczecinie. Pragniemy Państwa zaprosić do udziału w tej symbolicznej uroczystości, w której będą uczestniczyć władze Miasta Szczecina. O godz. 12.00 uroczystości będą kontynuowane pod pomnikiem Czynu Polaków.
Społeczny Komitet uhonorowania pamięci profesora Piotra Zaremby
