W środę rząd przyjął projekt ustawy o utworzeniu Parku Doliny Dolnej Odry - poinformowała minister klimatu Paulina Hennig-Kloska. Nowy park ma powstać w województwie zachodniopomorskim w 2026 r. i objąć teren 3,8 tys. ha. Byłby to również pierwszy nowy park narodowy od 24 lat.
Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o utworzeniu Parku Doliny Dolnej Odry. „Nowe miejsca pracy w nowym sektorze polskiej gospodarki i szybsze inwestycje w morską energetykę wiatrową na Bałtyku oraz powołanie pierwszego od 24 lat nowego parku narodowego w Polsce! Takie będą efekty dwóch projektów ustaw MKiŚ, jakie przed chwilą przyjęła Rada Ministrów” – napisała na platformie X Hennig-Kloska. Dodała, że to także możliwość tworzenia Obszarów Przyspieszonego Rozwoju OZE i lepsza ochrona terenów Międzyodrza.
Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy, siedzibą nowego parku ma być Gryfino. Tworzy się go w celu m.in. zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej oraz walorów krajobrazowych oraz przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody.
Ministra Hennig-Kloska, pytana na konferencji prasowej o ewentualne weto prezydenta wobec tej ustawy stwierdziła, że była ostatnio na miejscu i rozmawiała z miejscowymi samorządami. - Wypracowaliśmy wspólną drogę zrealizowania naszego celu, nawet przy wecie pana prezydenta, ale szczegóły tego planu zostawię na razie dla siebie - oświadczyła szefowa MKiŚ. - Chciałam wszystkimi państwu obiecać, że ten park powstanie, niezależnie od tego, czy pan prezydent będzie z nami współpracował czy nie. Póki co będę starała się pana prezydenta zainspirować tą przepiękną przyrodą, tym przepięknym miejscem, żeby jednak przyjął argumenty i chciał wspólnie z nami ten teren chronić i dbać o niego - powiedziała Hennig-Kloska.
Projektowany Park Narodowy Doliny Dolnej Odry ma objąć obszar o powierzchni 3 tys. 856,30 ha w województwie zachodniopomorskim. Na tym obszarze ma być możliwe prowadzenie wędkarstwa, tj. amatorskiego połowu ryb oraz rybactwa i rybołówstwa kulturowego rozumianego jako połów np. ryb sposobem tradycyjnym dla danego regionu. Wędkarstwo ma być możliwe na zasadach określonych w planie ochrony, zadaniach ochronnych lub w zarządzeniu dyrektora parku narodowego.
Do rybactwa i rybołówstwa kulturowego będzie miał zastosowanie przepis przewidujący, że w planie ochrony parku narodowego, a do czasu jego sporządzenia – w zadaniach ochronnych – ustala się miejsca, które mogą być udostępniane, oraz maksymalną liczbę osób mogących przebywać jednocześnie w tych miejscach. Katalog elementów planu ochrony parku ma zostać uzupełniony o wskazanie obszarów i miejsc udostępnianych dla celów rybactwa i rybołówstwa kulturowego.
Do nowego parku będą miały zastosowanie wszystkie przepisy ustawy o ochronie przyrody dotyczące parków narodowych, wyznaczające ich zadania, w tym prowadzenie działań ochronnych, udostępnianie obszaru parku oraz prowadzenie edukacji przyrodniczej.
MKiŚ zakłada też, że podział rezerwy budżetu państwa ma również objąć gminy, w granicach których tworzy się projektowany park, co wynika z faktu, że przepis ten dotyczy parków narodowych rozszerzanych i tworzonych w 2025 r., a Park Narodowy Doliny Dolnej Odry zostanie utworzony z dniem 1 stycznia 2026 r. Limit wydatków budżetu państwa związany z projektowanym parkiem w latach 2026-2035 wynosi 167 mln zł, z czego w 2026 r. ma to być ponad 19 mln zł, a w 2027 r. – 16,6 mln zł.
Ministerstwo informowało ponadto, że granice parku zostały uzgodnione z radą miasta Szczecin, radą gminy Widuchowa, Kołbaskowo, radą powiatu polickiego, gryfińskiego oraz z sejmikiem województwa zachodniopomorskiego. Wójt gminy Kołbaskowo Małgorzata Schwarz oceniła w rozmowie z PAP, że to bardzo dobra informacja. – My od samego początku, jeszcze zanim pojawiła się w przestrzeni publicznej informacja, że jest grupa inicjatywna, która chce taki park utworzyć, byliśmy za tym, aby rozwiązać problem z naszym Międzyodrzem – poinformowała.
Wyjaśniła, że Międzyodrze zarastało, degradowało się, a samorządowi zależało na tym, aby zachować dobrostan przyrody. Wskazała, że jak kanały zarastają, to brakuje pożywienia dla ptaków, które je zamieszkują.
– Było bardzo dużo instytucji, które się tym Międzyodrzem zajmowały. A nam zależało na tym, aby powstała jedna instytucja, która będzie to robiła od początku do końca, będzie miała przemyślany plan działania i będzie ten plan wdrażała w życie – dodała Schwarz.
– O Międzyodrzu mówimy, że to jest nasza Amazonia. Często wyjeżdżamy za granicę, podziwiamy przyrodę w innych krajach, a mamy ją tutaj na wyciągnięcie ręki. Zależy nam na tym, aby ocalić tę przyrodę dla naszych przyszłych pokoleń – podkreśliła wójt gminy Kołbaskowo.
W pierwszym etapie park narodowy zostanie utworzony na obszarze gmin Kołbaskowo, Widuchowa oraz Miasta Szczecin. Park obejmie obszar o powierzchni 3856 ha. Aktualnie projekt nie obejmuje gminy Gryfino, ale w kolejnym etapie założono możliwość powiększenia Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry również o jej obszar.
– W mojej ocenie sprawa Parku Doliny Dolnej Odry to są „gruszki na wierzbie”. Na 23 parki narodowe w Polsce 13 ma deficyt budżetowy. W tym świetle wiele wątpliwości budzą obietnice dotyczące rzekomych korzyści, jakie miałaby mieć gmina Gryfino z utworzenia parku – skomentował burmistrz Gryfina Mieczysław Sawaryn.
– Pominięcie Rady Miejskiej w Gryfinie przy opiniowaniu projektu parku jest rzeczą skandaliczną. Obietnica zrobienia siedziby parku narodowego w Gryfinie nie rozwiewa oburzenia rady miejskiej w Gryfinie, która postulowała do rządu polskiego, aby była ujęta w procedowaniu uchwalania kwestii parku – dodał Sawaryn.
Granice nowego parku mają być wyznaczone tak, by zapewnić ochronę zasobów przyrodniczych i jednocześnie umożliwić dotychczasowe użytkowanie obszaru. „Oba ramiona rzeki Odry: Odra Zachodnia i Odra Wschodnia nie zostaną włączone do parku i jego otuliny. W obszar projektowanego parku zostaną włączone trzy wyspy wychodzące poza główny teren Międzyodrza – wyspa Łęgi Kurowskie położona między Odrą Zachodnią a Kanałem Kurowskim oraz kompleks dwóch wysp położonych między Odrą Wschodnią a Kanałem Kurowskim: Klucki Ostrów i Zaklucki Ostrówek. Wyspy Klucki Ostrów i Zaklucki Ostrówek należą administracyjnie do miasta Szczecin” – wskazano w ocenie skutków regulacji (OSR) projektowanego do ustawy rozporządzenia.
Otulina ma stanowić strefę ochronną graniczącą z projektowanym parkiem i być obszarem zabezpieczającym go przed „zagrożeniami zewnętrznymi wynikającymi z działalności człowieka”. „Otulina zostanie poprowadzona głównie działkami będącymi międzywałem – pasem terenu leżącym od granicy rzeki do podstawy wału przeciwpowodziowego, po zewnętrznej stronie Międzyodrza. Jeśli nie było wydzielenia takiej działki, tzn. wał razem z międzywałem stanowił jedną działkę, włącza się ją do projektowanego Parku. Otulina zatem nie stanowi spójnego i ciągłego obwodu Międzyodrza, lecz jest w wielu miejscach poprzerywana. Otulina w żadnym miejscu nie wchodzi na tereny, gdzie prowadzona jest jakakolwiek działalność ludzka – poza samym Międzyodrzem” – wskazało ministerstwo.
Według wcześniejszych zapowiedzi Ministerstwa Klimatu i Środowiska park miał powstać jeszcze w tym roku. Pod koniec maja zgodzili się na to radni Województwa Zachodniopomorskiego.
Wiceminister klimatu Mikołaj Dorożała już w lutym ubiegłego roku w rozmowie z PAP zapowiadał utworzenie nowego parku narodowego. Zauważył wówczas, że byłby to pierwszy park od ok. 20 lat, gdyż ostatni, czyli Park Narodowy „Ujście Warty”, założono w 2001 r.
Zgodnie z prawem park narodowy w Polsce tworzony jest w drodze ustawy, a rozporządzeniem Rada Ministrów określa jego granice. Utworzenie lub zmiana granic parku wymaga zgody właściwych organów samorządu terytorialnego.
W Polsce funkcjonują obecnie 23 parki narodowe, które zajmują ok. 1 proc. powierzchni kraju. Pierwszym parkiem, który został utworzony w naszym kraju, był Pieniński Park Narodowy. Największym parkiem jest natomiast Biebrzański Park Narodowy.
