Mniej niż co piąta kobieta z Zachodniopomorskiego, spośród kwalifikujących się do profilaktycznej cytologii w ramach powszechnego ubezpieczenia, korzysta z tego badania. A przecież może ono ratować życie. W kraju ten odsetek jest jeszcze mniejszy.
Właśnie w ostatnim tygodniu stycznia – tygodniu świadomości raka szyjki macicy – warto przypomnieć o możliwości korzystania z tego programu. I że wcześnie zdiagnozowany rak szyjki macicy jest w pełni wyleczalny.
Przez wiele lat program ten adresowany był do kobiet w wieku 25-59 lat. Dla przykładu – w czerwcu 2023 roku kobiet w tym wieku było w naszym województwie 438,2 tysiąca. Z programu skorzystało wtedy 16,7 proc. z nich, a to i tak wyższy odsetek, niż ten dla całego kraju, bo w Polsce wyniósł on 11,5 proc.
W listopadzie 2023 roku program rozszerzono do grupy wiekowej 25-64 lata.
– W styczniu 2024 roku liczba adresatek, po poszerzeniu grupy o 5 lat, wzrosła o 59,8 tys. kobiet – informuje Małgorzata Koszur, rzeczniczka prasowa Zachodniopomorskiego Oddziału NFZ. – Kobiet w wieku 25-64 lata było w naszym województwie 498 tysięcy. Według stanu na styczeń 2024 z profilaktycznej cytologii skorzystało wtedy 16 proc. uprawnionych kobiet (w Polsce 11,4 proc.).
W styczniu 2025 roku kobiet w wieku 25-64 lata było 495,8 tys. A z profilaktycznej cytologii skorzystało w naszym województwie 16,43 proc. uprawnionych kobiet (w Polsce 11,35 proc.)
– W powiatach poziom realizacji jest bardzo zróżnicowany – przedstawia dane Małgorzata Koszur. – W styczniu 2024 roku z badania cytologicznego w ramach programu skorzystało najmniej kobiet – w powiecie pyrzyckim, a najwięcej – w drawskim.
Ale rzeczniczka ZOW NFZ zwraca też uwagę, że część kobiet wykonuje cytologię w ramach prywatnego systemu opieki zdrowotnej, a te dane nie są dostępne.
Wcześnie zdiagnozowany rak szyjki macicy jest w pełni wyleczalny. W Europie ponad 62 proc. rozpoznanych nowotworów szyjki macicy można z powodzeniem wyleczyć. W Polsce odsetek ten jest niższy i wynosi 48,3 proc.
– Rak jest u nas później rozpoznawany, bo kobiety za rzadko chodzą do ginekologa – mówi Małgorzata Koszur. – Tymczasem wykrycie raka szyjki macicy we wczesnej fazie zwiększa szansę na wyleczenie.
Rak szyjki macicy jest obecnie trzecim pod względem częstości zachorowań nowotworem u kobiet na świecie. A Polska ma jeden z najwyższych wskaźników zachorowalności i umieralności na ten rodzaj raka. W Polsce na ten nowotwór najczęściej zapadają kobiety po 60. roku życia. Rośnie również liczba zachorowań u młodszych kobiet (od 35. do 40. roku życia).
Nowotwór szyjki macicy jest wywoływany przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) o wysokim potencjale rakotwórczym. Wirus jest przenoszony drogą płciową. Specjaliści podkreślają, że szczepienie przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego jest najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakażeniom HPV i chorobom nowotworowym związanym z tym nowotworem. A prawie wszystkie przypadki raka szyjki macicy są wynikiem wcześniejszego zakażenia HPV. Okres dzielący pierwotne zakażenie od stwierdzenia inwazyjnej postaci raka może wahać się od 5 do 40 lat.
Szczepionki przeciw HPV są bezpłatne dla dzieci w wieku po ukończeniu 9 lat do 14 lat w ramach Powszechnego Programu Szczepień HPV. Więcej na temat szczepień można przeczytać na portalu Państwowego Zakładu Higieny.
Badanie cytologiczne jest jednym z podstawowych badań diagnostycznych, które powinna regularnie wykonywać każda kobieta. Bezpłatna cytologia przysługuje kobietom od 25 do 64 lat – właśnie w programie badań przesiewowych. Do udziału w programie oraz do poradni ginekologiczno-położniczej nie jest potrzebne skierowanie. W ramach programu cytologia jest wykonywana raz na 3 lata lub raz na rok u pacjentek, u których lekarz rozpoznał czynniki ryzyka.
– W trakcie badania lekarz pobierze materiał z szyjki macicy i przekaże go do badań laboratoryjnych – informuje Małgorzata Koszur. – W przypadku nieprawidłowego wyniku wystawione zostanie skierowanie do etapu pogłębionej diagnostyki (np. kolposkopia). W przypadku wyniku prawidłowego ustalony zostanie termin kolejnego badania cytologicznego.
Adresy placówek wykonujących bezpłatną cytologię można znaleźć na stronie ZOW NFZ, w zakładce Dla Pacjenta.
(sag)
