Pogoda dopisuje, więc warto wstać od zastawionego stołu i ruszyć w plener. Chociażby do Gryfic, gdzie w świąteczne dni czynna jest Wystawa Zachodniopomorskich Kolei Dojazdowych.
Zalążkiem ekspozycji kolei wąskotorowej był tabor wycofywany z eksploatacji w Pomorskich Kolejach Dojazdowych, głównie z Gryfic, Białogardu i Dobrej Nowogardzkiej, ustawiany już od końca lat 70. XX wieku obok gryfickiego dworca. Cztery parowozy i wagon towarowy z 1899 r. dały początek skansenowi, który został uroczyście otwarty w Dniu Kolejarza, 8 września 1978 roku, na terenie przylegającym do lokomotywowni. Sukcesywnie uzupełniany o kolejne eksponaty, funkcjonował piętnaście lat. Jej stan prawny był bowiem nie do końca określony – teoretycznie był własnością Polskich Kolei Państwowych, praktycznie Muzeum Kolejnictwa w Warszawie (należy do PKP).
Skansen przy ul. Błonie 2 powstał dzięki współpracy Pomorskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Szczecinie, władz miasta i gminy Gryfice, wojska oraz lokalnej społeczności. Inicjatorem przedsięwzięcia i pierwszym kierownikiem był Zdzisław Kopera, emerytowany kolejarz, długoletni naczelnik stacji Szczecin Port Centralny i Zarządu Kolei Dojazdowych Pomorskiej DOKP.
W latach 1987–1993 na podmokłej łące obok magazynów kolejowych utwardzono plac, położono tory, zbudowano perony i przeniesiono czynną jeszcze obrotnicę. Powstał też tymczasowy budynek wystawowy. Prace finansowane były głównie przez Pomorską DOKP. Część z nich wykonywano podczas czynów społecznych, m.in. doprowadzenie prądu, melioracja gruntów, a nawet projekt (przygotowany przez pracowników Biura Projektów Kolejowych w Szczecinie).
W 1993 r. skansen został przekształcony w Stałą Wystawę Pomorskich Kolei Wąskotorowych, będącą oddziałem Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. Od tego czasu są dwie stałe ekspozycje: Koleje wąskotorowe i regionalne Pomorza Zachodniego 1894–1945 i Koleje dojazdowe Pomorza Zachodniego od 1945 roku. W dwóch salach, na 40 planszach, przedstawiona została historia kolei, ze szczególnym uwzględnieniem całego regionu.
Uzupełnieniem tych prezentacji były modele lokomotyw, wagonów i urządzeń kolejowych, wykonane przez oddział MK w Jeleniej Górze, zabrane z ekspozycji do Warszawy w 2010 r. Natomiast 1 kwietnia tegoż roku obecna Wystawa Zachodniopomorskich Kolei Dojazdowych została włączona do Muzeum Narodowego w Szczecinie.
Przy peronach stoi kilkanaście parowozów i wagonów motorowych oraz kilkadziesiąt wagonów pasażerskich, towarowych i specjalistycznych, a także urządzenia do obrządzania i naprawy wagonów, obrotnica, urządzenia sygnalizacyjne itp. Prezentowane jest prawie wszystko, co pozostało z taboru obsługującego kiedyś 594 km linii. Zgromadzone obiekty nierozerwalnie wiążą się z Pomorzem Zachodnim i mają unikatowy charakter, gdyż rozstaw torów wynosił tu 1000 mm, podczas gdy na innych wąskotorówkach standardem było 750 mm. Ich historia w znacznej części sięga początku ubiegłego wieku. Niektóre przetrwały dwie wojny światowe, przemiany napędu parowego na spalinowy i elektryczny oraz likwidację kolei dojazdowych.
Wystawa jest czynna w godz. 8-16.
(g)
Fot. Dariusz Gorajski
