W Szczecinie powoli wypełniają się luki po dawnych budynkach lub pustych placach. W ostatnich latach wiele się dzieje w ścisłym centrum miasta, w ciągu alei Niepodległości i Wyzwolenia. Oto kilka zdjęć Dariusza R. Janowskiego, które u starszych mieszkańców wzbudzą zapewne żywe emocje, a może i nostalgię. Tej zabudowy już nie ma…
Jednym z takich punktów jest teren po tzw. dachach Paryża, gdzie przed wojną prawdopodobnie stała kamienica. Pokryte blachą falistą pawilony przyciągały zwłaszcza panów, a to z powodu małej gastronomii. Pod dachy przychodziło się na niedrogie piwko, można było zamówić takie rarytasy, jak… kaczka po pekińsku czy inne przysmaki kuchni azjatyckiej Szczecina lat 90. ubiegłego wieku. „Dachy Paryża” sąsiadowały z miejscem, w którym doszło do wielkiej tragedii – pożaru Kombinatu Gastronomicznego „Kaskada” w 1981 roku, podczas którego zginęło 14 osób. W pobliżu stał też budynek zakładów odzieżowych „Odra”. Firma już pod prywatnym właścicielem działała jeszcze w latach 90. Wcześniej na parterze istniał sklep firmowy, w którym można było kupić pierwsze w PRL-u dżinsy ścieralne. Dziś stoi tu ogromna galeria handlowa, która nazwą i narożną częścią nawiązuje do „Kaskady”. Centrum to pochłonęło znaczną część kwartału.
Kolejnym miejscem, które uległo przeobrażeniu, jest rejon Bramy Portowej z dużym ni to placem, ni to chodnikiem, na którym wzrok przykuwał grzybek na solidnej nodze, a na dole okrąglak. Obiekty były zdominowane przez komunalną firmę, która zarządzała komunikacją miejską. W okrąglaku działała kasa biletowa i (chyba, bo pamięć bywa zawodna) drobny handel. Ale mieszkańcy pamiętają ten kawałek miasta jako ulubione miejsce szczecińskich gołębi, które przyfruwały tu całymi stadami. Czekali już na nie emeryci, dokarmiając ptactwo w letni skwar czerstwym pieczywem. Dziś nie ma po tym śladu, choć droga do przemiany była długa. Najpierw fantazyjny gmach miał wybudować inwestor z Hiszpanii, więc miejsce było przez długi czas ogrodzone blaszanym płotem. Ostatecznie kilka lat temu powstał tu metalizujący biurowiec. Wybudowali go Szwedzi.
Do historii przeszły także drewniane budki z drobnym handlem i gastronomią po drugiej stronie al. Niepodległości. Zapewne i tam przed wojną stały kamienice, które zniszczyły bomby lub być może zostały rozebrane, a cegły wywieziono na odbudowę Warszawy. Owe budy, choć starannie wykonane, pachniały jednak „wioską”. Od kilku lat mamy tu kolejny – brązowy – biurowiec. Dodajmy też, że po drugiej stronie budowane jest teraz centrum hotelowo-biurowe, jednak stary budynek domu towarowego „Posejdon” zostanie zachowany jako element kompleksu.
W Szczecinie było jeszcze jedno „odzieżowe” miejsce. To rejon przy al. Wyzwolenia, na pograniczu Śródmieścia i Niebuszewa. W Polsce Ludowej produkowało tam ZPO „Dana”, którego damskie kreacje znane były w całym kraju. Chyba w latach 70. zakład rozbudowano, stawiając w sąsiedztwie wieżowiec. Oba gmachy zespalał łącznik, na którego ścianie można było podziwiać oryginalną mozaikę. Także tu, na parterze, działał sklep z sukienkami. Dziś poniemiecki budynek stał się hotelem butikowym z domieszką stylu glamour. Po peerelowskim wieżowcu nie ma już śladu, a na jego miejscu pnie się mozolnie do góry wysoki – jak na Szczecin – apartamentowiec Hanza Tower.
W ciągu alei Niepodległości i Wyzwolenia jest jeszcze jedno miejsce, które z nostalgią wspomina starsze pokolenie. To Bar Extra. Przypisanie tego punktu jedynie do gastronomii byłoby uproszczeniem, gdyż modernistyczny niewielki kompleks składał się z trzech pawilonów wybudowanych na początku lat 60. Nowością był bar szybkiej obsługi, ale na skrzydłach działały dwa pawilony połączone z budynkiem baru dachami, pod którymi znajdowały się ciągi piesze. Było to pierwsze w naszym mieście centrum handlowe, gdyż w pawilonach na skrzydłach otwarto również sklepy – z butami oraz meblami. W pamięci klientów z tamtych lat pozostał też basen-fontanna, w którym – gdy zbliżała się Wigilia – pływały na sprzedaż karpie. Dziś budowany jest tam czarny apartamentowiec.
Na koniec wspomnijmy o pierwszej sprzed lat jaskółce, która – choć wówczas nie czyniła wiosny – zapowiadała w przyszłości nowe obiekty. To Pazim, który zbudowano na pustym placu. Po latach powstał w jego sąsiedztwie budynek ZUS-u, a potem Galaxy.
(kl)
Fot. Dariusz R. JANOWSKI
