Zażywając uroków lata, pamiętajmy o profilaktyce, bo to najskuteczniejsza broń w walce z czerniakiem. To jeden z najbardziej złośliwych nowotworów skóry. Co roku z powodu czerniaka umiera w Polsce ok. 1400 osób. Jak się chronić przed czerniakiem? Przypomina o tym Zachodniopomorski Oddział Narodowego Funduszu Zdrowia.
Czym jest czerniak?
Czerniak to nowotwór złośliwy skóry, który szybko się rozwija i tworzy przerzuty. Wywodzi się z melanocytów – komórek wytwarzających barwnik zwany melaniną. Melanina sprawia, że skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym, czyli np. w kontakcie z promieniowaniem słonecznym, czy promieniowaniem stosowanym w solarium. Czerniak najczęściej pojawia się na skórze, ale może wystąpić także w obrębie błony śluzowej jamy ustnej, nosa i gałki ocznej.
Zachodniopomorskie
Czerniak in situ to najwcześniejsza forma czerniaka, który jeszcze nie rozprzestrzenił się na inne części ciała. Objawy mogą obejmować plamę na skórze, która wygląda inaczej niż normalne pieprzyki. Może być większa, mieć nieregularne kształty, ciemniejszy kolor lub różne odcienie brązu, niebieskiego czy czarnego. Czasami może również swędzieć lub krwawić. Zawsze warto skonsultować takie zmiany z lekarzem. Czerniak in situ występuje głównie u osób starszych, w okolicach twarzy oraz karku. Charakteryzuje się powolnym wzrostem radialnym (w poprzek), niemniej u 5-50 proc. chorych wiąże się z ryzykiem transformacji do inwazyjnej postaci czerniaka.
W 2023 na czerniaka in situ leczyło się 548 osób. W I półroczu tego roku – 300 osób.
Jak zauważa NFZ, niepokojący jest wzrost liczby osób (unikatowych peseli) chorujących na czerniaka. W 2023 roku było to 1 911 osób; w I półroczu 2024 – 1369.
Zagrożenie zachorowaniem na czerniaka wzrasta u osób: o jasnej karnacji, rudych lub blond włosach, niebieskich oczach, licznych piegach z dużą liczbą znamion barwnikowych, znamion w miejscach drażnienia, które doznały oparzeń słonecznych, szczególnie w dzieciństwie, słabo tolerujących słońce, opalających się z dużym trudem lub w ogóle przebywających w pełnym słońcu powyżej godziny dziennie, u których w rodzinie występowały przypadki czerniaka lub innych nowotworów skóry, korzystających z solarium.
ABCDE samokontroli znamion
Raz w miesiącu obejrzyj swoje znamiona (pieprzyki). Dzięki temu szybciej zaobserwujesz niepokojące zmiany. Podczas badania znamion skorzystaj ze specjalnie przygotowanej „ściągi” ABCDE czerniaka.
Jeśli zauważysz niepokojącą zmianę/y na skórze, skonsultuj je z lekarzem POZ. Jeśli będziesz potrzebował dalszej diagnostyki, otrzymasz skierowanie do dermatologa lub chirurga-onkologa.
Nie bagatelizuj nowych znamion barwnikowych lub zmiany wyglądu już istniejących.
Innowacyjny program lekowy
Od 2021 roku w ramach leczenia pacjentów z czerniakiem stosowany jest program lekowy „Leczenie czerniaka skóry lub błon śluzowych”. Jest jednym z najbardziej innowacyjnych programów lekowych. Leczeniem mogą być objęci zarówno dorośli, jak i dzieci od 12 roku życia.
W ciągu 4 pierwszych miesięcy br. z programu lekowego związanego z czerniakiem skorzystało w całym kraju ponad 2,5 tys. pacjentów, a wartość refundacji leków przez NFZ wyniosła ponad 137 mln złotych.
(K)
