Znajdują się na niej takie skarby polskiej historii, jak oryginał Konstytucji 3 Maja czy rękopis „Chłopów” Władysława Reymonta. Polska Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata gromadzi obiekty, które mają kluczowe znaczenie dla historii, kultury i tradycji Polski. Lista obejmuje zarówno pojedyncze dokumenty, jak i zbiory. Niedawno ogłoszono 6. edycję programu, do którego można zgłaszać bezcenne artefakty z przeszłości.
Program Pamięć Świata powstał z inicjatywy UNESCO w 1992 r. Jego ideą jest zwrócenie uwagi na rolę dziedzictwa dokumentacyjnego, konieczność jego zachowania i podejmowanie działań na rzecz jego popularyzacji. W ramach Programu od 1997 r. tworzona jest Międzynarodowa Lista, na którą wpisywane są obiekty dziedzictwa dokumentacyjnego o szczególnym, ogólnoświatowym znaczeniu. Znajduje się na niej około 500 pozycji, a Polska znajduje się w pierwszej piątce państw pod względem liczby wpisów, mając ich aż osiemnaście. Polskie dziedzictwo dokumentacyjne reprezentują między innymi: dzieło Mikołaja Kopernika „O obrotach sfer niebieskich”, utwory Fryderyka Chopina, tablice 21 Postulatów Gdańskich z Sierpnia 1980, Archiwum Biura Odbudowy Stolicy.
W ramach programu tworzone są również listy regionalne i krajowe. Polska Lista Krajowa tworzona jest od 2014 roku. Do tej pory odbyło się jej pięć edycji. W ich wyniku na Listę wpisano 75 obiektów, m.in.: rękopis „Chłopów”, akt detronizacji cara Mikołaja I, „złotą bullę” języka polskiego sprzed 800 lat, dzieła Henryka Warsa, spuściznę Jerzego Kukuczki, zbiór dokumentów pochodzących z masowych mogił w Katyniu, Charkowie i Miednoje, kolekcję płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 r., rękopis „Balladyny” Juliusza Słowackiego, dokument lokacyjny miasta Krakowa z 1257 r., Konstytucja 3 Maja, czy rękopis „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. Wszystkie obiekty wpisane na Listę Krajową można zobaczyć na stronie: https://pamiecpolski.archiwa.gov.pl/.
Organizatorzy ogłosili szóstą edycję programu. Można do niej zgłaszać obiekty, które mają kluczowe znaczenie dla historii, kultury i tradycji Polski. Lista obejmuje zarówno pojedyncze dokumenty, jak i zbiory, które spełniają kryteria określone w Zasadach tworzenia Polskiej Listy Krajowej. Wyniki tegorocznego naboru zostaną ogłoszone w czerwcu 2026 r. Szczegóły oraz formularze do pobrania: https://pamiecpolski.archiwa.gov.pl/.
Polska może pochwalić się nowymi obiektami wpisanymi na Międzynarodową Listę Programu Pamięć Świata. W tym wydarzeniu jest także lokalny, szczeciński akcent.
– Rada Wykonawcza UNESCO ogłosiła decyzję o wpisaniu na Międzynarodową Listę Programu Pamięć Świata zbioru pt. „Rysunki i zapiski dzieci z czasu wojny w Europie: 1914-1950”. Wśród 17 kolekcji pochodzących z 8 krajów znalazły się również rysunki i zeszyty polskich dzieci z lat 40. XX wieku, przechowywane w Archiwum Akt Nowych. Przypomnijmy, że te rysunki były inspiracją do wystawy „Mamo, ja nie chcę wojny!”, która była prezentowana w wielu miastach na całym świecie m.in. w Szczecinie w 2022 r. oraz w Przecławiu w 2024 r. Wówczas prace polskich dzieci zestawiono z rysunkami dzieci ukraińskich – informuje Małgorzata Duras z Archiwum Państwowego w Szczecinie.
Z pełną listą polskich wpisów na Międzynarodowej Liście Programu UNESCO Pamięć Świata można zapoznać się na stronie internetowej: https://archiwa.gov.pl/poznaj/projekty/unesco/pamiec-swiata/lista-miedzynarodowa/. ©℗
(aj)
