W nocy z 9 na 10 listopada 1938 roku rabin Żydowskiej Gminy Synagogalnej w Szczecinie usłyszał alarmujący okrzyk: „Panie Abrahamson, Pańska synagoga płonie!”. Podobny trwożliwy krzyk można było wówczas usłyszeć w całych Niemczech i miał związek z zaplanowanym pogromem Żydów. Wydarzenia tamtej nocy przeszły do historii jako „Noc Kryształowa”.
Okrzyk, w którym splata się niedowierzanie i przerażenie, posłużył jako tytuł książki niemieckiego autora Hansa-Gerda Warmanna, rodowitego szczecinianina gromadzącego przez lata materiały do historii swego miasta.Warmann urodził się 15 maja 1931 roku w Szczecinie (Stettin) i mieszkał przy dzisiejszej ulicy gen. Leopolda Okulickiego (Stövener Allee). Po 1990 roku często odwiedzał Szczecin, działał w Kole Historyków Szczecina (Historischer Arbeitskreis Stettin) przy Haus Stettin (Dom Szczecina) w Lubece.
W „Przeglądzie Zachodniopomorskim” nr 3/2020 tak o książce pisał prof. Włodzimierz Stępiński: „Książka (…) jest ważnym wydarzeniem w piśmiennictwie, dotyczącym historii Pomorza Zachodniego w XX wieku. Winna spotkać się z zainteresowaniem pomorzoznawstwa i zostać przybliżona polskiemu czytelnikowi przez jej przetłumaczenie. Pomorzoznawstwo bowiem nie podjęło wybranych przez Hansa-Gerda Warmanna zagadnień w sposób tak udatnie łączący wymogi warsztatu naukowej publicystyki, empatii i przesłania edukacyjnego (…). Niewygasła (…) miłość (…) szczecinianina do jego miasta i „niemiecki wstyd” należą najpewniej do najważniejszych impulsów powstania tej pracy, owocujących obrazami tak przejmującymi”.
Książka została wydana przez szczeciński oddział Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce i jest kolejną pozycją służącą pogłębieniu wiedzy o historii szczecińskich Żydów.
– W naszym przekonaniu, w dobie narastających tendencji rasistowskich, nacjonalistycznych i antysemickich, jest to publikacja niezwykle ważna, a jej adresatem powinno być szczególnie młode pokolenie. – stwierdziła Róża Król, przewodnicząca oddziału TSKŻ w Szczecinie.
Promocja książki odbędzie się w piątek 8 listopada w Książnicy Pomorskiej, sala im. Zbigniewa Herberta. Początek o godz. 17.00. Na miejscu będzie można otrzymać nieodpłatnie egzemplarz książki. Organizatorzy zapowiadają obecność red. Bogdana Twardochleba, który do książki dopisał rozdział „Stettin/Szczecin – rodzinne miasto Hansa-Gerda Warmanna” oraz dr. Tomasza Ślepowrońskiego – autora szkicu historycznego „Szczecin czasów Hansa-Gerda Warmanna”.
Wydarzenie poprzedzi o godz. 16.30 złożenie kwiatów i zapalenie zniczy przed muralem na ul. Dworcowej dla uczczenia 86. rocznicy ofiar Nocy Kryształowej.
Krzysztof ŻURAWSKI
