W Muzeum Zimnej Wojny w Podborsku w powiecie białogardzkim - w kompleksie, w którym w latach 60. ub. wieku Armia Radziecka składowała broń nuklearną - powstanie ekspozycja gromadząca obiekty, jakie w Polsce pozostawił reżim komunistyczny. Znajdą się tam eksponaty związane z naszym regionem - tablica i gwiazda z pomnika w Baniach czy kratownica ze szczecińskiej ulicy Nehringa. Instytut Pamięci Narodowej chce pozyskać także elementy pomnika Wdzięczności Armii Radzieckiej, który przez lata stał na placu Żołnierza Polskiego w Szczecinie.
- Na ekspozycję składać się będą przede wszystkim oryginalne upamiętnienia lub ich elementy, ale także opatrzone komentarzem historycznym dokumenty i fotografie (związane m.in. z ich budową, odsłonięciem czy organizowanymi przy nich propagandowymi uroczystościami) - opowiada Paweł Knap z Wieloosobowego Stanowisko do spraw Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN-u w Szczecinie. - Nie zabraknie fragmentów relacji i wspomnień, z naciskiem na uczestników oporu społecznego – od akcji zbrojnych w latach czterdziestych, po happeningi z ostatnich dekad XX stulecia. Chcemy bowiem wyróżnić postawę obywateli, którzy nie godzili się na zawłaszczanie przestrzeni publicznej przez fałszywych bohaterów.
Obecnie IPN koncentruje się na pozyskaniu eksponatów. Nie wszystkie samorządy i inni właściciele bądź trwali użytkownicy terenów wypełnili już obowiązek usunięcia upamiętnień na podstawie tzw. ustawy dekomunizacyjnej. Z wieloma szczeciński IPN jest w kontakcie, starając się określić zasady postępowania z usuwanymi obiektami i zorganizować ewentualny transport wybranych pomników lub ich elementów do Podborska.
- Na pewno w Podborsku znajdą się eksponaty regionalne - podkreśla Paweł Knap. - Zabezpieczyliśmy tablicę i gwiazdę z pomnika w Baniach, na wystawę trafi też znana wszystkim szczecinianom kratownica z sowieckimi symbolami, znajdująca się niegdyś za pomnikiem przy ul. Nehringa. Staramy się jeszcze m.in. o pozyskanie elementów z pomnika Wdzięczności Armii Radzieckiej w Szczecinie. Wiemy, że miasto planuje usytuowanie ich na terenie Cmentarza Centralnego, jednak naszym zdaniem działania te stoją w sprzeczności z obowiązującym prawem. Pomnik wprawdzie został usunięty na podstawie uchwały Rady Miasta, to jednak – bez względu na ten akt prawny – obiekt ten i tak podlegałby usunięciu z przestrzeni publicznej z powodu wejścia w życie wspomnianej wcześniej ustawy. Ponieważ elementy pomnika nie zostały ostatecznie przeniesione na cmentarz przed tym terminem, na właścicielu albo na użytkowniku wieczystym nieruchomości, na której w owym dniu pomnik się znajdował – w tym wypadku na mieście Szczecin – spoczywał obowiązek jego usunięcia. W myśl ustawy usunięciu nie podlegają obiekty położone w obrębie cmentarzy albo innych miejsc spoczynku, nie ma mowy natomiast o ich przenoszeniu na nekropolie, które to działanie zastąpić by miało wymagane usunięcie.
Muzeum Zimnej Wojny znajduje się w kompleksie, który powstał w latach 1967-69 w efekcie polsko-sowieckiego porozumienia. Realizując zadanie specjalne „Wisła” Ludowe Wojsko Polskie wybudowało tu dwa schrony o powierzchni 986 metrów kw. każdy. Były w nich hale załadunkowe, połączone z czterema magazynami amunicji atomowej, łącznie mogło tam być nawet 160 głowic jądrowych. Obiekt miał zapewnić atomowe wsparcie dla Armii Sowieckiej w wojnie z Zachodem.©℗
Alan Sasinowski
Na zdjęciu: Muzeum Zimnej Wojny będzie przypominać o pamiątkach po minionym systemie.
