W wieku 86 lat zmarł abp Józef Kowalczyk, nuncjusz apostolski w Polsce w latach 1989-2010, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski w latach 2010-2014 - przekazała w czwartek archidiecezja gnieźnieńska. Współpracował ze św. Janem Pawłem II, podpisał umowę konkordatową między Stolicą Apostolską i Polską.
Komunikat w tej sprawie ukazał się na stronie internetowej archidiecezji. „W nocy 20 sierpnia zmarł abp Józef Kowalczyk, nuncjusz apostolski w Polsce w latach 1989-2010, arcybiskup gnieźnieński Prymas Polski w latach 2010-2014. Był bliskim współpracownikiem św. Jana Pawła II, doprowadził do odtworzenia w 1991 r. Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego, negocjował i podpisał w 1993 r. umowę konkordatową między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską” - poinformowano.
Wiadomość o śmierci abp. seniora Józefa Kowalczyka ogłosił w Gnieźnie dzwon św. Wojciech.
Archidiecezja przekazała, że informacje o pogrzebie przekaże w późniejszym czasie.
Abp Józef Kowalczyk urodził się 28 sierpnia 1938 r. w Jadownikach Mokrych w diecezji tarnowskiej. Studiował w Wyższym Seminarium Duchownym „Hosianum” w Olsztynie, następnie ukończył studia z zakresu prawa kanonicznego na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Studia kontynuował na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie, gdzie w 1968 r. uzyskał tytuł doktora. Ukończył też trzyletni kurs Świętej Roty Rzymskiej, uzyskując dyplom adwokata rotalnego obrońcy węzła małżeńskiego oraz dyplom archiwisty w Tajnym Archiwum Watykańskim.
Święcenia kapłańskie otrzymał 14 stycznia 1962 r. w Olsztynie.
Po wznowieniu w 1989 r. stosunków dyplomatycznych między Stolicą Apostolską a Polską został mianowany nuncjuszem apostolskim w Polsce i podniesiony do godności arcybiskupa. Święcenia biskupie przyjął 20 października 1989 r. w bazylice św. Piotra z rąk papieża Jana Pawła II. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa „Fiat voluntas Tua”.
26 listopada 1989 r., uroczystą mszą w warszawskiej katedrze św. Jana Chrzciciela abp Kowalczyk rozpoczął misję Nuncjusza Apostolskiego wobec Kościoła katolickiego w Polsce. Urząd Nuncjusza abp Kowalczyk sprawował przez ponad dwie dekady. Przez cały ten okres miał znaczny wpływ na nominacje biskupie w Polsce.
W czasie jej trwania doprowadził m.in. do przywrócenia ordynariatu polowego Wojska Polskiego w 1991 r. oraz przygotował całościową reorganizację kościelnych struktur administracyjnych w Polsce, która dokonała się bullą Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae populus z dnia 25 marca 1992 r. Zakończenie tej reformy miało miejsce 18 grudnia 2009 r., gdy tytuł Prymasa Polski powrócił do arcybiskupa gnieźnieńskiego.
Negocjował tekst umowy konkordatowej i 28 lipca 1993 r. podpisał konkordat między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską.
8 maja 2010 r. została ogłoszona decyzja papieża Benedykta XVI o mianowaniu go arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim prymasem Polski. Urząd ten pełnił do maja 2014 r. Przed przejściem w stan spoczynku do czasu objęcia stolicy gnieźnieńskiej przez abp. Wojciecha Polaka (7 czerwca 2014 r.), pełnił funkcję administratora apostolskiego Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
W 2010 r. został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne osiągnięcia w pracy duszpasterskiej oraz działalność na rzecz rozwoju współpracy między Rzecząpospolitą Polską i Stolicą Apostolską”. W 2006 r. otrzymał Wielki Krzyż Zasługi Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec, a w 2008 r. Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Portugalskiej. Z kolei w 2002 r. został uhonorowany Krzyżem Pro Piis Meritis zakonu maltańskiego.
Po latach ks. Tadeusz Isakowicz-Zalewski wielokrotnie wskazywał na tuszowanie przez abp. Kowalczyka skandali w Kościele katolickim w Polsce. Zwracał uwagę, że ze względu na urzędy pełnione od 1990 r. miał on „wielką wiedzę o homolobby i aferach obyczajowych”. Stwierdził nawet, że „odpowiedzialność za nominację Juliusza Paetza do Łomży ponosi nie Jan Paweł II, lecz ksiądz Józef Kowalczyk.
Abp Kowalczyk był autorem licznych publikacji, m.in.: „Na drodze konsekrowanej” (1998), „Służyć słowu” (2000), „Tym, którzy Polskę stanowią” (2003), „Jestem wpisany w Ciebie nadzieją. Świadectwa po śmierci Jana Pawła II” (2006), „Dojrzewanie czasu” (1998), „Otwórzcie serca Chrystusowi, który przychodzi z darem pokoju” (2003), „Świadectwo i służba. Rozmowy o życiu i Kościele” (2008).
