Narodowy Bank Polski z okazji 230. rocznicy Konstytucji 3 maja wprowadza do obiegu nowe monety kolekcjonerskie. Już od 28 kwietnia można nabyć srebrną monetę o nominale 50 zł oraz złotą o nominale 100 zł.
Rzeczpospolita od początku XVIII w. była uzależniona od Rosji, ale społeczeństwo, odrodzone dzięki Komisji Edukacji Narodowej, Szkole Rycerskiej i zreformowanym kolegiom zakonnym, coraz trudniej godziło się z brutalną rosyjską ingerencją w życie kraju. Wybuch wojny rosyjsko-tureckiej (1787) wzbudził nadzieje, że Katarzyna II będzie musiała osłabić dławiącą Rzeczpospolitą uwięź. W takiej sytuacji zebrał się skonfederowany, a więc nienarażony na weto sejm lat 1788-1792, który przeszedł do historii z racji swych dokonań jako Sejm Czteroletni lub Wielki. Ich zwieńczeniem miała się stać nowoczesna konstytucja. Gdy sejm odrzucił jej nieudaną wersję pióra przywódcy obozu reform Ignacego Potockiego, ten poprosił o przygotowanie projektu Stanisława Augusta. Tekst monarchy od stycznia 1791 r. omawiano w najgłębszej tajemnicy w gronie współtwórców ustawy: oprócz króla oraz Potockiego byli to Hugo Kołłątaj i sekretarz władcy Scipione Piattoli. Z ostateczną wersją zapoznano najpierw krąg zaufanych, a 3 maja przedstawiono ją w sejmie; część posłów, których opozycji się obawiano, nie wróciła jeszcze do Warszawy z wielkanocnej przerwy. Konstytucję przyjęto w drodze „zamachu stanu”, ale w lutym 1792 r. zaaprobowało ją ponad 90 proc. sejmików w ogólnokrajowym referendum trzeciomajowym.
Ustawa Rządowa 3 maja deklarowała suwerenność narodu i trójpodział władz, usuwała liberum veto i ustanawiała tron dziedziczny, a dopuszczając mieszczan do współdecydowania, rozszerzała bazę społeczną ustroju. Rzeczpospolita stała się nowoczesną monarchią konstytucyjną i zaczęła odzyskiwać prestiż w Europie.
Interwencja rosyjska w maju 1792 r. i przegrana przez nas wojna przyniosły upadek dzieła 3 maja, a potem polskiej państwowości. Konstytucja stanowiła jednak dowód, iż „wolni od hańbiących obcej przemocy nakazów” potrafiliśmy odrodzić państwo. Przywróciło to Polakom szacunek dla siebie i dla własnej tradycji. Pamięć o majowych dokonaniach przyświecała walce o odzyskanie niepodległej ojczyzny.
Na rewersie monety złotej (nakład 1000 egzemplarzy) znajduje się herb Królestwa Polskiego (tak brzmiała oficjalna nazwa państwa) z czasów Stanisława Augusta: pod koroną królewską Orzeł Biały (herb Korony Polskiej), Pogoń (herb Wielkiego Księstwa Litewskiego) i Ciołek (herb Poniatowskich). Widoczna wstęga z dewizą: Pro fide, lege et grege (Za wiarę, prawo i naród). U dołu krzyż najwyższego odznaczenia państwowego – Orderu Orła Białego.
Na rewersie monety srebrnej (nakład 6000 egz.) jest fragment obrazu Jana Matejki Konstytucja 3 maja 1791 roku. Na pierwszym planie niesiony przez posłów marszałek Sejmu Czteroletniego Stanisław Małachowski, trzymający w ręku tekst Ustawy Rządowej 3 maja. Poniżej fragment preambuły konstytucji. W rękopiśmiennym oryginale cytowany tekst zawiera słowa „niniejszą konstytucyję”, natomiast w starodrukach z 1791 r. mamy formę „niniejszą konstytucyją”. Zdecydowano się umieścić na monecie tę ostatnią wersję jako frazę bardziej typową dla epoki.
Z kolei na awersie monety srebrnej znajduje się górna część karty tytułowej jednego z wczesnych druków Konstytucji 3 maja wydanego w oficynie Michała Grölla w Warszawie oraz herb Królestwa Polskiego z 1791 r.
Narodowy Bank Polski jest centralnym bankiem państwa odpowiadającym za politykę pieniężną i stabilność cen. Jego funkcje określa Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej i ustawa o NBP. NBP ma wyłączne prawo emisji pieniądza. Jako bank centralny nie prowadzi rachunków bankowych obywateli, nie przyjmuje od nich lokat, nie udziela kredytów. Prowadzi natomiast obsługę budżetu państwa, a także podmiotów sektora finansów publicznych. Gromadzi rezerwy walutowe państwa i zarządza nimi. Pełni funkcję banku banków, tworząc warunki do działania systemu bankowego. Jest również jednym z najważniejszych ośrodków naukowo-analitycznych w dziedzinie ekonomii i rynków finansowych.
(KK)
W związku z wprowadzeniem do obiegu przez NBP nowych monet kolekcjonerskich, w dniach od 4 do 14 maja przeprowadzimy Konkurs numizmatyczny, którego nagrodą główną będzie srebrna moneta o nominale 50 złotych i trzy dodatkowe niespodzianki dla uczestników konkursu. Już 4 maja pierwszy z trzech kuponów konkursowych zamieścimy w „Kurierze Szczecińskim”.
